دکتر مینا اوجانی

Medical conditionآب سیاهگلوکوم حاد زاویه بسته در چشم راست. به متوسط تفاوت اندازهٔ مردمک دو چشم و قرمزی غیریکنواخت ملتحمه در چشم راست شخص نگاه کنید.تخصصچشم‌پزشکی طبقه‌بندی و منابع بیرونیآی‌سی‌دی-۱۰H40-H42آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام365دادگان بیماری‌ها5226ئی‌مدیسینoph/۵۷۸سمپD005901[ویرایش در ویکی‌داده]
آب‌سیاه یا گلوکوم (به انگلیسی: Glaucoma) اصطلاحی برای توصیف گروهی از اختلالات چشمی با علت‌های متفاوت ولی اثری بالینی و مشترک بر روی چشم و عصب بینایی و وابسته به فشار داخل چشمی است.
این مشکل می‌تواند به بینایی چشم آسیب برساند که غیرقابل برگشت است و در صورت عدم معالجه سبب نابینایی می‌شود. به زبانی ساده علت آن افزایش شدید فشار زلالیه یا همان مادهٔ درون چشم است.به‌طور کلی اشکال در خروج این مایع از منافذ بسیار کوچکی در پیرامون عنبیه (دایرهٔ رنگی چشم) است. در برخی موارد به‌طور مادرزادی منافذ تنگ هستند. در موارد دیگر جلو آمدن عنبیه یا مسدود شدن این منافذ با رنگدانه‌های عنبیه یا یاخته‌های خون پس از خونریزی داخل چشم، مسیر تخلیهٔ مایع داخل چشم تقریباً مسدود می‌شود.
گلوکوم را به عنوان دزد بینایی می‌شناسند زیرا بدون علائم است و شخص در طول عمر خود از آن آگاه نمی‌شود.


نام‌گذاری
واژهٔ گلوکوم از واژهٔ یونانی glaukos به معنی «روشنایی لرزان و ناپایدار» گرفته شده‌است.[۵] در فارسی به آن آب‌سیاه می‌گویند چون به تدریج باعث تاری پیشروندهٔ دید و کوری غیرقابل برگشت می‌شود

انواع
این بیماری دارای انواع زیر است:

گلوکوم زاویه باز: حدود ۹۰ درصد موارد گلوکوم در ایالات متحده است. نشانه و علائم ناگهانی و حاد ندارد و بدون درد است. تنها علائم به تدریج پیشرونده در آن، کاهش میدان بینایی و تغییرات عصب بینایی است.
گلوکوم زاویه بسته: کمتر از ۱۰ درصد موارد گلوکوم در ایالات متحده، اما بیش از نیمی از موارد گلوکوم در کشورهای دیگر به ویژه کشورهای آسیایی است. حدود ده درصد از بیماران زاویه بسته با حملات و بحران حاد از جمله درد ناگهانی چشم، دیدن هاله در اطراف چراغ‌ها، قرمزی چشم، فشار داخل چشم بسیار بالا (بیش از ۳۰ میلی‌متر جیوه)، تهوع و استفراغ، کاهش ناگهانی دید و گشادی مردمک همراه است. همچنین در برخی موارد مردمک بیضی‌شکل دیده می‌شود. گلوکومای زاویه بسته، یک موقعیت اورژانس است.
علائم شایع
میدان دید در یک فرد سالم
میدان دید در یک فرد مبتلا به گلوکوم پیشرفته
وقتی علائم زیر در فردی وجود داشته باشند احتمال وجود بیماری آب سیاه مزمن چشم وجود خواهد داشت. علائمی چون تغییر مداوم نمرهٔ عدسی عینک، سردرد خفیف یا اختلالات مبهم بینایی یا عدم توانایی در تطبیق بینایی از روشنایی به تاریکی.
مراحل اولیه:

از دست رفتن دید محیطی در نواحی کوچک از میدان دید.
تاری دیدی در یک طرف در سمت بینی میدان دید.
مراحل پیشرفته:

بزرگ‌تر شدن نواحی از دست رفتن دید، معمولاً در هر دو چشم.
سفت شدن کرهٔ چشم.
وجود نقاط کور در میدان دید.
نامناسب بودن دید در شب.
علل
علائم در اثر تجمع مایع و افزایش فشار درون چشم و در نتیجه آسیب رسیدن به رشته‌های عصب چشمی به‌وجود می‌آیند اما در برخی از گروه‌های جمعیتی، تنها ۵۰ درصد از افراد مبتلا به گلوکوم زاویه باز اولیه دارای فشار چشم بالا هستند.

تغذیه و رژیم‌های غذایی.
نژاد و جنس.
عوامل ژنتیکی و سابقهٔ خانوادگی آب سیاه حاد یا مزمن چشم.
سن بالای ۶۰ سال.
دیابت.
بسیاری از داروها نیز فشار داخل چشم را بالا می‌برند و موجب بدتر شدن بیماری می‌شوند مانند قرص‌های سرماخوردگی و آلرژی، آنتی‌هیستامین‌ها، آرام‌بخش‌ها، داروهای کورتیکواستروئیدی و برخی داروهای معده و روده.
افراد مبتلا به آپنهٔ خواب (اختلال تنفس در خواب) بسیار مستعد آب‌سیاه هستند.
پیشگیری
تمامی افراد باید از پزشک چشم خود بخواهند تا در هر بار معاینهٔ چشم، فشار چشم را نیز اندازه بگیرد و پس از ۴۰ سالگی باید حداقل سالی یک بار معاینهٔ چشم انجام شود. در صورت بروز هرگونه تغییر در بینایی باید به اپتومتریست یا چشم‌پزشک مراجعه شود.
معاینات چشم از جمله آزمون میدان دید، تونومتری یا فشارسنجی (اندازه‌گیری فشار درون کرهٔ چشم) و افتالموسکوپی (مشاهدهٔ پشت چشم).
یوگا به عنوان ورزشی که گفته می‌شود بدن را با ذهن و تنفس هماهنگ می‌کند، طرفدارانی دارد اما نتایج یک مطالعهٔ جدید نشان می‌دهد که برخی حرکات آن موجب افزایش فشار چشم می‌شود و برای مبتلایان به گلوکوم (آب‌سیاه) خطرناک است.

عواقب مورد انتظار
درمان آب‌سیاه چشم تا آخر عمر باید ادامه یابد. اگر آب‌سیاه به موقع تحت درمان قرار گیرد، اِشکال دائمی در بینایی به وجود نمی‌آید. توجه داشته باشید که در این بیماری دید مرکزی تا مرحلهٔ آخر بیماری وجود خواهد داشت و هیچ‌گونه اختلالی در دید مرکزی ایجاد نخواهد شد.

درمان
این بیماری را نمی‌توان درمان قطعی کرد، اما علائم آن را می‌توان کنترل نمود. در اکثر اوقات می‌توان فشار چشم را با دارو تا حدی پایین آورد که از آسیب به عصب چشمی و از دست دادن احتمالی بینایی در آینده جلوگیری شود. استفاده از داروهای موضعی (تجویز قطرهٔ چشم) شایع‌ترین درمان برای ابتلا به گلوکوم زودرس است. هدف از استفادهٔ آن‌ها، کاهش فشار داخل چشمی (IOP) برای جلوگیری از کاهش بینایی است. به‌طور کلی داروهای مورد استفاده در بیماری گلوکوم به ۲ روش فشار داخل چشمی را کاهش می‌دهند: کاهش تولید زلالیه یا افزایش خروج زلالیه از چشم.
۱- کاهنده‌های تولید و ترشح زلالیه:
شامل دستهٔ آگونیست‌های آلفا-آدرنرژیک (از جمله آپراکلونیدین، بریمونیدین، اپی‌نفرین و…)، دستهٔ بلوک‌کننده‌های گیرندهٔ بتاآدرنرژیک (از جمله تیمولول و بتاکسولول) و دستهٔ داروهای مهارکنندهٔ کربنیک آنهیدراز (از جمله استازولامید و دورزلامید) هستند.
۲- افزاینده‌های خروج زلالیه:
شامل دستهٔ کولینرژیک‌ها (از جمله پیلوکارپین)، دستهٔ پروستاگلندین‌ها (از جمله لاتانوپروست) و دستهٔ داروهای اُسموتیک (گلیسیرین و مانیتول) هستند.
داروهای ادرارآور (دیورتیک) برای کاهش تولید و در نتیجه کاهش تجمع مایع در چشم استفاده می‌شوند.
از داروهای مورد استفاده در درمان فشار خون بالا نیز برای درمان گلوکوم (بدون آسیب عصب بینایی یا از بین رفتن بینایی) استفاده می‌شود تا از بروز گلوکوم جلوگیری شود.
هرکدام از داروهای نامبرده شده ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند.

جراحی
در صورتی که با قطره‌های چشمی نتوان بیماری را کنترل نمود، می‌توان از جراحی با لیزر یا جراحی با برش (جراحی انسزیونال) کمک گرفت.

توصیه‌های درمانی
چندین دسته و برندهای زیادی قطرهٔ چشم گلوکوم وجود دارد. پزشک چشم داروهایی را که احساس می‌کند برای نیازهای فردی موثرتر است تجویز می‌کند.
در بعضی موارد ممکن است بیش از یک نوع قطرهٔ چشم مورد نیاز و تجویز قرار گیرد.
مدت استفاده از قطرهٔ چشم گلوکوم: گلوکوم به‌طور معمول یک بیماری مزمن است؛ به این معنی که ممکن است روزانه نیاز به استفاده از قطرهٔ چشمی برای بقیه عمر خود داشته باشید تا از بین رفتن گلوکوم جلوگیری کنید.
در بعضی موارد، پزشک چشم ممکن است برای کاهش خطر کاهش بینایی، داروی خوراکی (قرص) تجویز کند.
برای امنیت و رفاه خود، مهم است که داروهای روزانه گلوکوم خود را طبق دستورالعمل مصرف کنید. بی‌دقتی و عدم رعایت رژیم‌های درمانی گلوکوم، تجویز پزشکان چشم، یکی از دلایل اصلی نابینایی ناشی از گلوکوم است.
اگر متوجه شدید که قطره‌های چشمی که از آن برای گلوکوم استفاده می‌کنید ناراحت‌کننده یا ناخوشایند هستند، هرگز آن‌ها را قطع نکنید بدون این‌که ابتدا با پزشک چشم خود در مورد یک روش درمانی جایگزین احتمالی مشورت کنید.

آب سیاه

آب سیاه چشم یا همان گلوکوم باعث آسیب رسیدن به عصب بینایی چشم می شود و با مرور زمان نیز این بیماری بدتر شده و اغلب با افزایش فشار داخل چشم ارتباط دارد

آب مرواریدبزرگنمایی یک چشم دچار آب مروارید در یک اسلیت لمپ با نوردهی منتشرتخصصچشم‌پزشکی طبقه‌بندی و منابع بیرونیآی‌سی‌دی-۱۰H۲۵-H۲۶, H۲۸, Q۱۲.۰آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام366دادگان بیماری‌ها2179مدلاین پلاس001001
آب مروارید یا کاتاراکت (به فرانسوی: cataracte)  نوعی بیماری‌ چشم با دلایل مختلف است که با تار شدن عدسی چشم آغاز شده و با افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی، بینایی چشم مختل می‌شود. خوشبختانه بیماری چشمی آب مروارید در بیشتر موارد در زمانی که باعث اختلال در بینایی شده باشد با جراحی ظریفی برطرف می‌شود.
ریشه‌های بیماری
این بیماری به دلایل زیر بروز می‌کند:
کهولت سن (شایع‌ترین علت)
ضربه به سر که موجب اختلال در تغذیه عدسی می‌شود
اشعه‌های یونیزه (اشعه x)، اشعه گامای ناشی از تلویزیون‌های قدیمی
تماس طولانی با نور آفتاب (پرتو فرابنفش)
دیابت
ضربه به چشم و عدسی
بیماری های تیروئید
نقصان‌های مادرزادی
سوءتغذیه
مصرف طولانی مدت بعضی از داروها مثل کورتون‌ها
عقاید اشتباه درباره آب مروارید
عقاید غلطی دربارهٔ آب مروارید رایج است، اما باید گفت که آب مروارید:

پرده‌ای روی چشم نیست؛
بر اثر استفاده بیش از حد از چشم به وجود نمی‌آید؛
سرطان نیست؛
از یک چشم به چشم دیگر سرایت نمی‌کند؛
سبب کوری غیرقابل برگشت نمی‌شود.
آب آوردن چشم به معنی ایجاد آب مروارید است و ربطی به ریزش اشک ندارد.
علائم
از علامت‌های آب مروارید می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

دو بینی اشیاء
تار دیدن که معمولاً در نور روشن بیشتر این اتفاق می‌افتد. معمولاً این حالت برای اولین بار شب‌ها هنگام دیدن نور ماشین‌ها به صورت هاله اتفاق می‌افتد.
کدر شدن و به رنگ سفید شیری درآمدن مردمک ها
•به نظر محققان استفاده از عینک‌های آفتابی غیراستاندارد بیشتر از عینک نزدن، به چشم آسیب وارد می‌کند و یکی دلایل بروز آب مروارید است. بر این اساس عینک‌های تیره آفتابی سبب بازشدن مردمک چشم می‌شود و در صورتی که شیشه عینک قادر به جذب اشعه UV نباشد، این اشعه بیش از مواقعی که فرد عینک نمی‌زند، سبب آسیب به چشم می‌شود.
دید ابری
مشخص‌ترین نشانه که می‌تواند حاکی از تحت تأثیر قرار گرفتن چشم به واسطه آب مروارید باشد، دید ابری یا پدیدار شدن لکه‌های تیره در میدان دید است. در ابتدا، این شرایط ممکن است متناوب یا نسبتاً جزئی به نظر برسد، اما با گذشت زمان، تیرگی می‌تواند شرایط وخیم‌تری پیدا کند و انجام فعالیت‌های روزانه مانند رانندگی و حضور در محل کار را سخت‌تر از گذشته سازد. دید ابری ناشی از آب مروارید در صورت درمان نشدن، می‌تواند موجب تاری و تیرگی هرچه بیشتر دید شود. این شرایط انجام فعالیت‌هایی مانند رانندگی یا تشخیص چهره دیگران را برای بیمار دشوار می‌کند. 

مشکلات دید در شب
یکی از نخستین نشانه‌های ابتلا به آب مروارید، بروز مشکل دید در شب است. آب مروارید اغلب موجب تیرگی دید می‌شود و ممکن است به شکل‌گیری سایه‌های زرد یا قهوه‌ای در بینایی نیز منجر شود.در ابتدا، این شرایط مشکل جدی طی روز ایجاد نمی‌کند، چراکه به‌طور معمول نور کافی برای جبران تیرگی دید وجود دارد. با وجود این، هنگام شب این شرایط مشکل آفرین می‌شود و خطرات جدی برای بیمار هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین ایجاد خواهد کرد.

ناراحتی در مواجهه با نور
به‌طور کلی، حساسیت به نور امری طبیعی است. احساس ناراحتی هنگام خروج از اتاقی تاریک و ورود به فضایی روشن یا هنگام نگاه کردن به نور چراغ قوه، شرایطی غیرمعمول نیست. اما حساسیت به نور نباید از این حد فراتر برود.حساسیت به نور در افراد مبتلا به آب مروارید یک نشانه آشنا و مشکل آفرین است. در حقیقت، مشاهده نور می‌تواند ناراحت‌کننده و حتی دردناک باشد. این شرایط هنگام شب و در زمان رانندگی به واسطه روشن بودن چراغ خودروهای عبوری مشکل آفرین است.

پدیدار شدن هاله نور
پدیدارشدن هاله‌ها یا حلقه‌های باریک نور در اطراف منابع نور (معمولاً در شب) یکی از نشانه‌های مشکلات بینایی مرتبط با آب مروارید است. به گزارش عصر ایران، تیرگی عدسی چشم اغلب به پراش نور عبوری از چشم منجر می‌شود. نتیجه این شرایط پدیداری هاله‌ها در اطراف منبع نور است که می‌تواند بسیار منحرف‌کننده و زمینه ساز شکل‌گیری خطر باشد.

نیاز مکرر به تعویض عینک یا لنز تماسی جدید
یکی از نشانه‌های آشکار تجربه مشکلات بینایی مرتبط با آب مروارید نیاز مکرر به تغییر نسخه عینک یا لنز تماسی نسبت به گذشته‌است. در حالت عادی این به روزرسانی‌ها باید هر چند سال یک بار و نه هر یک سال یا شش ماه یک بار انجام شود. حتی اگر این شرایط با آب مروارید درارتباط نباشد، نشان دهنده بروز نوع دیگری از بیماری چشمی است که به توجه فوری پزشکی نیاز دارد.

دید گل آلود
یکی از نشانه‌های ابتلا به آب مروارید دید گل آلود است. این شرایط به دلیل تراکم پروتئینی که در اطراف عدسی چشم جمع می‌شود، شکل می‌گیرد و دید را به تدریج قهوه‌ای‌تر یا حتی زرد رنگ می‌کند و از قدرت بینایی می‌کاهد. آب مروارید در صورت درمان نشدن می‌تواند چنان در بینایی اختلال ایجاد کند که بیمار احساس استفاده از عینک آفتابی را دارد، در حالی که این گونه نیست. اگرچه این شرایط در طول روز ممکن است مشکل آفرین نباشد، اما هنگام شب بسیار خطرناک است.

دو بینی
دو بینی می‌تواند نشانه‌ای از تجمع پروتئین در اطراف عدسی چشم باشد که مشاهده محیط اطراف به صورت درست را برای بیمار دشوار می‌کند.البته دوبینی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی دیگر مانند تورم قرنیه، سکته مغزی یا شکل‌گیری یک تومور مغزی نیز باشد. تمامی این موارد، بیماری‌های نگران‌کننده‌ای است؛  از این رو، مراجعه به پزشک اهمیت دارد.

روش‌های درمان
در گذشته جراح چشم عدسی را وقتی کاملاً کدر شده بود از چشم خارج می‌کرد و دید را با عینک اصلاح می‌نمود. اما امروزه متخصصان می‌گویند بهتر است قبل از اینکه عدسی کاملاً سفت شود عمل جراحی انجام گیرد.

تصویری از چشم دچار آب مروارید
در روشی جدیدتر موسوم به اکسترنال از لنزی که از جنس کریستال و گونه‌ای پلاستیک است استفاده می‌شود و هنوز نیز کاربرد دارد. در این روش لنز مصنوعی جایگزین عدسی چشم می‌شود.
تازه‌ترین روش درمان آب مروارید عمل فیکو است. این روش هم برمبنای جایگزینی لنز به جای عدسی است، اما لنز مورد نیاز از جنس پلاستیک شفاف و قابل انعطاف یا به اصطلاح تاشو (foldable) است که آن را توسط ابزار ویژه‌ای لوله کرده و از سوراخی در قرنیه به اندازه ۳ میلی‌متر وارد کپسول عدسی قبلی که اکنون از چشم خارج شده‌است می‌کنند و لنز درون کپسول باز می‌شود و به حالت مطلوب درمی‌آید.

آب مروارید

آب مروارید یا کاتاراکت نوعی بیماری‌ چشم با دلایل مختلف است که با تار شدن عدسی چشم آغاز شده و با افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی، بینایی چشم مختل می‌شود. خوشبختانه بیماری چشمی آب مروارید در بیشتر موارد در زمانی که باعث اختلال در بینایی شده باشد با جراحی ظریفی برطرف می‌شود.

آستیگماتیسم یک نقص در انحنای قرنیه یا عدسی چشم شما است یا به عبارتی، وضعیتی است که در آن چشم شما، به‌خصوص قرنیه یا قسمت جلویی شفاف کره چشم، کاملا گرد نیست. آستیگماتیسم (به انگلیسی:astigmatism) یکی از بیماری های شایع چشم است. می‌توانید چشم طبیعی را شبیه توپ بسکتبال تصور کنید. با آستیگماتیسم، چشم بیشتر شبیه فوتبال آمریکایی (تخم‌مرغی‌شکل یا بیضی‌شکل) می‌شود.
به‌طور معمول قرنیه و عدسی در همه جهات صاف و منحنی هستند. این کمک می‌کند تا پرتوهای نور بر روی شبکیه در پشت چشم متمرکز شوند. اگر قرنیه یا عدسی شما صاف و منحنی یکنواخت و منظمی نداشته باشد، پرتوهای نور به‌درستی منکسر (خمیده) نمی‌شوند. در این حالت نور در یک جهت بیشتر از جهت دیگر خم می‌شود. این بدان معناست که تنها بخشی از یک شی در فوکوس است. این امر باعث تاری دید یا دیدی مبهم می‌شود. پزشکان به این مشکل عیوب انکساری می‌گویند. آستیگماتیسم همراه با نزدیک بینی یا دوربینی هم معمول است. این سه حالت را عیوب انکساری نامیده می‌شوند، زیرا دربرگیرنده بیماری‌هایی هستند که به‌خاطر نقص در نحوه خمش (انکسار) نور در چشم شما ایجاد می‌شوند.
زمانی‌که قرنیه شما دارای شکلی انحرافی است، آستیگماتیسم قرنیه دارید. هنگامی که شکل عدسی شما مخدوش است، آستیگماتیسم عدسی دارید. در هر صورت، دید شما برای اجسام دور و نزدیک تار یا مخدوش است.
بزرگسالان مبتلا به آستیگماتیسم ممکن است متوجه شوند که بینایی آنها آن‌طور که باید خوب نیست. اما کودکانی که علائم آستیگماتیسم دارند ممکن است ندانند که این بیماری را دارند. در نتیجه بعید است که از تاری دید یا تحریف بینایی خود شکایت کنند. آستیگماتیسم اگر درمان نشود، می‌تواند بر توانایی کودک برای پیشرفت در مدرسه و ورزش تأثیر بگذارد. بسیار مهم است که کودکان به‌طور منظم معاینه چشم داشته باشند. پس این معاینات را برای تشخیص آستیگماتیسم و سایر مشکلات بینایی در اسرع وقت انجام دهید.

آستیگماتیسم

به برگشتن لبه پلک تحتانی به سمت خارج ، که باعث می­شود چشم و مخاط آن در معرض هوا و در نتیجه خشکی قرار گیرند، اکتروپیون گفته می­شود. فرد در این حالت دچار آبریزش شده و در صورت پاک ­کردن اشک، چشم خشک­ تر می­شود. اگر این بیماری درمان نشود، باعث ضخیم شدن مخاط داخلی پلک­ها شده و ایجاد التهاب و در نهایت صدمه به چشم می­شود.

اکتروپیون

درون‌برگشتگی یا آنتروپیون (به انگلیسی: ENTROPION ) یک بیماری است که معمولاً دراثر برگشتن پلک به طرف داخل ایجاد می‌شود و در نتیجه آن مژهها در روی قرنیه قرار می‌گیرند.

دکتر مینا اوجانی

ارتباط با دکتر مینا اوجانی

نظرات درباره دکتر مینا اوجانی

برخی از بیماری های قابل درمان توسط دکتر مینا اوجانی

آب سیاه

آب مروارید

آستیگماتیسم

اکتروپیون

انتروپیون