سودوافدرین(Pseudoephedrine hydrochloride)(ATC Code: R01BA02)
سودوافدرین یک داروی ضداحتقان (ضدگرفتگی بینی) است که عمدتاً برای تسکین گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی، سینوزیت، آلرژی و تب یونجه استفاده می‌شود.
توضیحات
سودوافدرین یک آمین سمپاتومیمتیک است که به طور خاص بر روی گیرنده‌های آلفا-آدرنرژیک در رگ‌های خونی عمل می‌کند. این دارو باعث انقباض رگ‌های خونی در غشای مخاطی بینی شده و از طریق کاهش جریان خون در این ناحیه، تورم مخاطی را کاهش داده و باعث باز شدن راه‌های هوایی بینی می‌شود. سودوافدرین از لحاظ ساختار شیمیایی مشابه با افدرین است و اثرات آن بیشتر بر روی سیستم اعصاب محیطی می‌باشد تا مرکزی، بنابراین اثرات محرک مغزی آن نسبتاً کمتر است. این دارو در بسیاری از داروهای ترکیبی سرماخوردگی، آلرژی و ضدسینوزیت وجود دارد و معمولاً با داروهایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها یا ضدسرفه‌ها ترکیب می‌شود. برخلاف برخی ضداحتقان‌های موضعی که باعث بازگشت اثر (rebound congestion) می‌شوند، سودوافدرین به صورت خوراکی کمتر این مشکل را ایجاد می‌کند. با این حال، به دلیل سوءمصرف بالقوه آن (به‌ویژه در تولید غیرقانونی مت‌آمفتامین)، در بسیاری از کشورها از جمله ایران تحت نظارت دقیق‌تری عرضه می‌شود.
مواد تشکیل دهنده
Pseudoephedrine (C10H15NO) به صورت نمک هیدروکلراید یا سولفات
نحوه مصرف
خوراکی (دهان)
فارماکولوژی
سودوافدرین گیرنده‌های آلفا-آدرنرژیک را تحریک می‌کند که باعث تنگ شدن عروق خونی در مخاط بینی می‌شود. شروع اثر معمولاً در عرض ۳۰ دقیقه است و اثر آن حدود ۳–۴ ساعت باقی می‌ماند. متابولیسم آن در کبد انجام می‌شود و از طریق ادرار دفع می‌شود.
شکل دوز در دسترس
قرص کپسول شربت قطره خوراکی یا محلول خوراکی
واحد اندازه گیری دارو
میلی‌گرم (mg)
اوردوز
علائم: تپش قلب، بی‌قراری، اضطراب شدید، تهوع، استفراغ، افزایش فشار خون، توهم. در صورت مصرف بیش از حد، مراجعه فوری به پزشک یا مرکز مسمومیت ضروری است.
اطلاعات نسخه گیری
در برخی کشورها نیاز به ارائه نسخه دارد یا با محدودیت عرضه می‌شود. در ایران معمولاً بدون نسخه و با محدودیت در داروخانه‌ها ارائه می‌گردد.
نحوه پذیرش نسخه
داروخانه‌ها موظف به ثبت اطلاعات خریدار در صورت نیاز به نسخه هستند. در صورت ترکیب با سایر داروها، معمولاً به نسخه پزشک نیاز است.
خطرات
مصرف خودسرانه دارو به شدت خطرناک است و ممکن است منجر به عواقب برگشت ناپذیری شود لطفا قبل از مصرف هرگونه دارو حتما با یک پزشک مشکل خود را مطرح نمایید
خطرات مصرف با الکل
مصرف همزمان ممکن است خطر عوارض قلبی و فشار خون را افزایش دهد. ممکن است باعث افزایش تحریک‌پذیری، بی‌قراری یا اختلال خواب شود.
خطرات مصرف در دوران شیردهی
ممکن است به شیر مادر منتقل شود و در نوزاد باعث تحریک‌پذیری یا اختلال خواب شود. مصرف آن باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد.
خطرات مصرف در دوران بارداری
مصرف آن در دوران بارداری باید با احتیاط انجام شود، خصوصاً در سه‌ماهه اول. در موارد ضروری، فقط با تجویز پزشک مجاز است.
تداخل غذایی
مصرف کافئین همزمان ممکن است عوارضی مانند اضطراب و بی‌خوابی را افزایش دهد. از مصرف همزمان با داروهای محرک یا رژیم‌های غذایی حاوی دوز بالای سدیم اجتناب شود.
دیگر خطرات
سوءمصرف در تولید مت‌آمفتامین افزایش فشار خون در بیماران قلبی تداخل دارویی با مهارکننده‌های MAO و ضدافسردگی‌ها تحریک سیستم عصبی مرکزی در دوز بالا
عوارض جانبی
افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی) بی‌خوابی اضطراب افزایش فشار خون سردرد سرگیجه خشکی دهان
موارد مصرف
سرما خوردگی
سرماخوردگی یک عفونت ویروسی حاد در ناحیه فوقانی دستگاه تنفسی (بینی، گلو، سینوس‌ها) است که معمولاً بی‌خطر و خودمحدودشونده است. علائم آن شامل آبریزش بینی، گلودرد، سرفه، عطسه و تب خفیف است و طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد.