کلادریبین(Leustatin)(NSC 105014)
کلادریبین یک داروی ضدسرطان و تعدیل‌کننده سیستم ایمنی است که عمدتاً برای درمان سرطان‌های خونی مانند لوسمی سلول مویی (Hairy Cell Leukemia) و نیز ام‌اس عودکننده-فروکش‌کننده (RRMS) استفاده می‌شود.
توضیحات
کلادریبین یک آنالوگ پورین است که با جایگزینی خود در DNA سلول‌های هدف، باعث مهار تکثیر و مرگ آن‌ها می‌شود. این دارو به‌ویژه بر سلول‌هایی که تقسیم سریع دارند (مانند لنفوسیت‌های B و T) اثرگذار است، اما نسبت به برخی داروهای دیگر، در دوره‌های کوتاه‌تری تجویز می‌شود. در فرم تزریقی، این دارو معمولاً برای درمان لوسمی سلول مویی (Hairy Cell Leukemia)، لنفوم‌های لنفوسیتی و گاه لوسمی مزمن به کار می‌رود. در فرم خوراکی، تحت نام تجاری Mavenclad، برای مولتیپل اسکلروزیس عودکننده-فروکش‌کننده (RRMS) تأیید شده است. مکانیسم اثر آن شامل مهار سنتز DNA، توقف چرخه سلولی، و در نهایت آپوپتوز سلول‌های ایمنی و بدخیم است. ویژگی مهم این دارو، تأثیر آنی و بلندمدت بر کاهش تعداد لنفوسیت‌هاست که در بیماری‌های خودایمنی مزیت دارد، اما در سرطان‌ها نیز موجب سرکوب سیستم ایمنی می‌شود. دفع دارو بیشتر از طریق کلیه صورت می‌گیرد، بنابراین تنظیم دوز در بیماران با نارسایی کلیوی ضروری است. همچنین به دلیل سرکوب شدید ایمنی، بیماران باید از نظر عفونت‌های نهفته مانند HBV، CMV و سل قبل از شروع درمان ارزیابی شوند.
مواد تشکیل دهنده
Cladribine (ماده مؤثره) سدیم کلراید (در فرم تزریقی) مواد جانبی تنظیم pH و تثبیت‌کننده (در فرم‌های مختلف)
نحوه مصرف
تزریق وریدی خوراکی (قرص)
فارماکولوژی
دسته دارویی: آنالوگ پورین، ضد متابولیت مکانیسم اثر: مهار سنتز DNA و القای آپوپتوز نیمه‌عمر: حدود 5 تا 20 ساعت بسته به فرم دفع: کلیوی عبور از سد خونی-مغزی: ممکن
شکل دوز در دسترس
تزریق وریدی (IV) قرص خوراکی
واحد اندازه گیری دارو
میلی‌گرم (mg)
اوردوز
علائم: سرکوب شدید مغز استخوان عفونت‌های شدید تهوع و استفراغ شدید احتمال نارسایی کلیه و کبد درمان: درمان حمایتی تجویز عوامل محرک رشد مغز استخوان (G-CSF) پیگیری وضعیت کلیوی و کبدی انتقال خون در صورت نیاز
اطلاعات نسخه گیری
فقط با نسخه پزشک متخصص (انکولوژی یا نورولوژی) بررسی‌های اولیه قبل از شروع درمان (CBC، عملکرد کلیوی، HBV، HIV، سل)
نحوه پذیرش نسخه
داروخانه‌های بیمارستانی یا تخصصی نیاز به تأیید پزشک و احتمالاً تأییدیه بیمه فرم خوراکی معمولاً توسط داروخانه‌های خاص توزیع می‌شود
خطرات
مصرف خودسرانه دارو به شدت خطرناک است و ممکن است منجر به عواقب برگشت ناپذیری شود لطفا قبل از مصرف هرگونه دارو حتما با یک پزشک مشکل خود را مطرح نمایید
خطرات مصرف با الکل
افزایش فشار بر کبد تداخل با ایمنی و افزایش احتمال عفونت تشدید عوارض گوارشی توصیه به پرهیز کامل از الکل
خطرات مصرف در دوران شیردهی
ترشح دارو در شیر مادر محتمل است خطر سرکوب ایمنی نوزاد منع مصرف در دوران شیردهی
خطرات مصرف در دوران بارداری
طبقه‌بندی FDA: گروه D احتمال آسیب جدی به جنین منع مصرف در دوران بارداری استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری در طول درمان و حداقل 6 ماه بعد از آن الزامی است
تداخل غذایی
مصرف مایعات کافی برای کاهش فشار کلیوی پرهیز از مصرف مواد غذایی خام یا ناسالم در زمان کاهش ایمنی در صورت تهوع، مصرف غذاهای سبک و کم‌چرب توصیه می‌شود مصرف مکمل‌ها تنها با تجویز پزشک
دیگر خطرات
سرکوب ایمنی طولانی‌مدت عفونت‌های شدید احتمال سرطان ثانویه نارسایی کلیوی در بیماران مستعد عوارض عصبی (نادر اما جدی در مصرف زیاد یا طولانی‌مدت)
عوارض جانبی
نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی تب و عفونت سردرد خستگی تهوع، استفراغ کاهش وزن زخم‌های دهانی افزایش آنزیم‌های کبدی سرکوب سیستم ایمنی ریزش مو (در برخی موارد)
موارد مصرف
سرطان خون
سرطان خون یک نوع بیماری بدخیم خونی و مغز استخوان است که در آن سلول‌های سفید خون (لوکوسیت‌ها) به‌صورت غیرطبیعی و خارج از کنترل تکثیر می‌شوند. این سلول‌ها عملکرد ایمنی را مختل می‌کنند و جای سلول‌های سالم را در مغز استخوان می‌گیرند.