داونوروبیسین(Daunomycin)(NSC 82151)
داونوروبیسین یک داروی شیمی‌درمانی از خانواده آنتراسیکلین‌هاست که عمدتاً در درمان لوسمی میلوئیدی حاد (AML) و لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) کاربرد دارد. این دارو با مهار همانندسازی DNA و تخریب رشته‌های آن، باعث مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود.
توضیحات
داونوروبیسین یکی از آنتی‌بیوتیک‌های ضدسرطانی خانواده آنتراسیکلین‌هاست که ساختاری مشابه دوکسوروبیسین دارد و از استرپتومایسس استخراج شده است. این دارو با ورود به سلول‌های در حال تقسیم، به DNA متصل شده و از طریق مهار آنزیم توپوییزومراز II مانع باز شدن رشته‌های DNA می‌شود. همچنین تولید رادیکال‌های آزاد را افزایش می‌دهد که باعث تخریب غشای سلولی، پروتئین‌ها و DNA می‌شود. داونوروبیسین در درمان لوسمی میلوئیدی حاد (AML)، لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL)، و برخی از لنفوم‌ها به‌صورت ترکیبی با سایر داروهای شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. معمولاً به‌صورت تزریق وریدی و در دوره‌های منظم درمانی به‌کار می‌رود. یکی از مهم‌ترین عوارض این دارو کاردیوتوکسیسیتی (سمیت قلبی) است که وابسته به دوز تجمعی است و می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود. به همین دلیل عملکرد قلبی قبل و حین درمان باید با اکوکاردیوگرافی یا MUGA scan پایش شود. داونوروبیسین همچنین باعث مهار شدید مغز استخوان می‌شود که منجر به کاهش شدید گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها شده و بیمار را مستعد عفونت و خونریزی می‌کند. این دارو فقط باید توسط متخصص انکولوژی تجویز و در مراکز درمانی تخصصی مصرف شود.
مواد تشکیل دهنده
داونوروبیسین هیدروکلراید لاکتوز اسید سیتریک آب مقطر برای تزریق (برای تهیه محلول)
نحوه مصرف
تزریق داخل وریدی (IV)
فارماکولوژی
دسته دارویی: آنتی‌بیوتیک آنتراسیکلینی سازوکار: مهار آنزیم توپوییزومراز II، تولید رادیکال آزاد نیمه‌عمر: حدود 18 تا 50 ساعت متابولیسم: کبدی دفع: صفراوی و کلیوی دوز تجمعی باید مانیتور شود به‌دلیل سمیت قلبی
شکل دوز در دسترس
ویال تزریقی (پودر لیوفیلیزه برای تهیه محلول)
واحد اندازه گیری دارو
میلی‌گرم (mg)
اوردوز
علائم: سرکوب مغز استخوان شدید، نارسایی قلبی، موکوزیت شدید درمان: مراقبت حمایتی در بخش مراقبت‌های ویژه کنترل عفونت‌ها با آنتی‌بیوتیک پایش مداوم عملکرد قلب و شمارش سلول‌های خونی هیچ پادزهر اختصاصی وجود ندارد
اطلاعات نسخه گیری
فقط با تجویز متخصص خون یا سرطان نیاز به پایش عملکرد قلب قبل و در طول درمان بررسی CBC، عملکرد کبد، کلیه و مشاوره قلب
نحوه پذیرش نسخه
داروخانه‌های تخصصی بیمارستان‌ها نیاز به نسخه رسمی پزشک متخصص با تایید بیمه تهیه از مراکز درمانی مجهز به بخش انکولوژی
خطرات
مصرف خودسرانه دارو به شدت خطرناک است و ممکن است منجر به عواقب برگشت ناپذیری شود لطفا قبل از مصرف هرگونه دارو حتما با یک پزشک مشکل خود را مطرح نمایید
خطرات مصرف با الکل
افزایش فشار به کبد افزایش خطر تهوع و استفراغ تداخل با متابولیسم دارو تشدید سرکوب سیستم ایمنی توصیه به پرهیز کامل از مصرف الکل
خطرات مصرف در دوران شیردهی
عبور به شیر مادر احتمال آسیب به مغز استخوان نوزاد منع مصرف در دوران شیردهی توصیه به قطع شیردهی در طول درمان
خطرات مصرف در دوران بارداری
تراتوژنیک بالا عبور از جفت احتمال بروز نقص‌های مادرزادی دسته‌بندی بارداری: D منع مصرف در دوران بارداری مگر در شرایط اورژانسی و حیاتی استفاده از روش‌های پیشگیری مؤثر در طول درمان
تداخل غذایی
پرهیز از غذاهای محرک معده (ادویه‌جات، غذاهای چرب) مصرف مایعات فراوان رعایت بهداشت دهان و دندان در صورت موکوزیت تغذیه با غذاهای نرم و پرپروتئین در موارد نارسایی قلبی، محدودیت مصرف نمک
دیگر خطرات
نارسایی قلبی غیرقابل برگشت سرکوب شدید سیستم ایمنی عفونت‌های کشنده خونریزی خطر نشت دارو و آسیب بافتی شدید خطر مرگ در صورت عدم پایش دقیق درمان
عوارض جانبی
سرکوب شدید مغز استخوان ریزش مو (آلوپسی) تهوع و استفراغ التهاب مخاط دهان (موکوزیت) کاردیوتوکسیسیتی (نارسایی قلبی، کاهش EF) تغییر رنگ ادرار به قرمز تب و لرز آسیب بافتی در صورت نشت دارو از رگ (extravasation)
موارد مصرف
سرطان خون
سرطان خون یک نوع بیماری بدخیم خونی و مغز استخوان است که در آن سلول‌های سفید خون (لوکوسیت‌ها) به‌صورت غیرطبیعی و خارج از کنترل تکثیر می‌شوند. این سلول‌ها عملکرد ایمنی را مختل می‌کنند و جای سلول‌های سالم را در مغز استخوان می‌گیرند.