دکسترومتورفان(DXM Dextromethorphan Hydrobromide (برخی ترکیبات دارویی) Robitussin DM (فرم ترکیبی))(ATC Code: R05DA09)
دکسترومتورفان یک داروی ضدسرفه (آنتی‌توسیو) است که بدون اثر مخدر و با کمترین عوارض در دوز درمانی، برای کاهش رفلکس سرفه ناشی از تحریک گلو و راه‌های تنفسی به کار می‌رود.
توضیحات
دکسترومتورفان یک داروی ضد سرفه غیراپیوئیدی است که بیشتر در ترکیبات دارویی سرماخوردگی به صورت بدون نسخه به کار می‌رود. این دارو از مشتقات مورفین است، اما در دوز درمانی هیچ‌گونه اثرات مخدر یا ضد درد ندارد. عملکرد آن از طریق مهار مرکز سرفه در بصل‌النخاع (medulla oblongata) انجام می‌گیرد. دکسترومتورفان با اتصال به گیرنده‌های NMDA در سیستم عصبی مرکزی، سبب کاهش فعالیت نورون‌هایی می‌شود که موجب رفلکس سرفه می‌گردند. این دارو معمولاً در ترکیب با سایر مواد فعال مانند آنتی‌هیستامین‌ها (مثل کلرفنیرامین)، ضداحتقان‌ها (مثل سودوافدرین)، یا تب‌برها (مثل استامینوفن) در فرمول‌های OTC استفاده می‌شود. مزیت مهم آن این است که برخلاف کدئین، عوارض گوارشی یا خطر اعتیاد کمتری دارد. با این حال، در دوزهای بالا می‌تواند باعث سرخوشی، گیجی، توهم و مسمومیت عصبی شود، به همین دلیل گاهی مورد سوءمصرف قرار می‌گیرد (به‌خصوص در نوجوانان). استفاده آن در کودکان زیر ۶ سال بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود. همچنین، مصرف همزمان با داروهای ضدافسردگی (مانند SSRI یا MAOI) می‌تواند موجب بروز سندرم سروتونین شود که بسیار خطرناک است.
مواد تشکیل دهنده
ماده فعال: Dextromethorphan hydrobromide (C18H25NO) سایر اجزا بسته به فرم دارویی: شیرین‌کننده‌ها، رنگ‌ها، طعم‌دهنده‌ها، الکل (در برخی شربت‌ها)
نحوه مصرف
خوراکی (دهان)
فارماکولوژی
مکانیزم اثر: مهار مرکز سرفه در بصل‌النخاع، آنتاگونیسم گیرنده NMDA شروع اثر: 15 تا 30 دقیقه نیمه‌عمر: حدود 3 تا 6 ساعت متابولیسم: در کبد از طریق CYP2D6 دفع: کلیوی
شکل دوز در دسترس
شربت قرص قرص جویدنی کپسول لوزی (قرص مکیدنی) فرم ساشه (در برخی کشورها)
واحد اندازه گیری دارو
میلی‌گرم (mg) میلی‌لیتر (mL) برای شربت
اوردوز
علائم: بی‌قراری، توهم، تاری دید، تشنج، افت فشار خون، ایست تنفسی درمان: مراقبت علامتی، استفاده از زغال فعال، درمان در ICU در موارد شدید
اطلاعات نسخه گیری
در بسیاری از کشورها بدون نسخه (OTC) قابل تهیه است برخی اشکال یا دوزهای خاص نیاز به نسخه دارند
نحوه پذیرش نسخه
در داروخانه‌های عمومی با یا بدون نسخه (بسته به نوع دارو) در صورت ترکیب با مواد خاص (مثل اپیوئیدها) نیاز به نسخه دارد
خطرات
مصرف خودسرانه دارو به شدت خطرناک است و ممکن است منجر به عواقب برگشت ناپذیری شود لطفا قبل از مصرف هرگونه دارو حتما با یک پزشک مشکل خود را مطرح نمایید
خطرات مصرف با الکل
افزایش خواب‌آلودگی و سرکوب سیستم عصبی مرکزی افزایش خطر اوردوز مصرف همزمان توصیه نمی‌شود
خطرات مصرف در دوران شیردهی
مقدار کمی از دارو ممکن است وارد شیر مادر شود با احتیاط استفاده شود؛ بهتر است با پزشک مشورت شود
خطرات مصرف در دوران بارداری
دسته‌بندی FDA: گروه C مطالعات کافی انسانی وجود ندارد در صورت لزوم و با نظر پزشک مصرف شود
تداخل غذایی
بهتر است همراه با مقدار کمی مایعات مصرف شود در صورت وجود ناراحتی گوارشی، مصرف بعد از غذا توصیه می‌شود از مصرف همزمان با گریپ‌فروت پرهیز شود (افزایش جذب دارو)
دیگر خطرات
سوءمصرف توسط نوجوانان (به دلیل خاصیت روان‌گردان در دوز بالا) سندرم سروتونین در مصرف همزمان با SSRI یا MAOI خواب‌آلودگی شدید یا ایست تنفسی در اوردوز احتمال حساسیت دارویی در برخی افراد
عوارض جانبی
تهوع، استفراغ خواب‌آلودگی یا گیجی سرگیجه توهم (در دوزهای بالا) تحریک‌پذیری در کودکان سندرم سروتونین (در صورت تداخل با داروهای دیگر)
موارد مصرف
سرما خوردگی
سرماخوردگی یک عفونت ویروسی حاد در ناحیه فوقانی دستگاه تنفسی (بینی، گلو، سینوس‌ها) است که معمولاً بی‌خطر و خودمحدودشونده است. علائم آن شامل آبریزش بینی، گلودرد، سرفه، عطسه و تب خفیف است و طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد.