زایلازولین(Xylometazoline Hydrochloride)(ATC Code: R01AA07)
زایلازولین یک داروی ضداحتقان موضعی از دسته آگونیست‌های گیرنده آلفا-آدرنرژیک است که به طور موقت برای تسکین گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی، آلرژی یا سینوزیت استفاده می‌شود.
توضیحات
زایلازولین هیدروکلراید یک داروی سمپاتومیمتیک موضعی است که به‌عنوان ضداحتقان بینی به‌طور گسترده در درمان علامتی گرفتگی بینی در مواردی مانند سرماخوردگی، آلرژی، رینیت و سینوزیت استفاده می‌شود. این دارو به گیرنده‌های آلفا-آدرنرژیک موجود در عروق خونی مخاط بینی متصل می‌شود و موجب انقباض این عروق (وازوکانستریکشن) می‌گردد. این عمل منجر به کاهش تورم، افزایش قطر راه‌های هوایی بینی و بهبود تنفس می‌شود. اثر زایلازولین نسبتاً سریع آغاز می‌شود (معمولاً ظرف 5 تا 10 دقیقه) و می‌تواند تا 8 تا 10 ساعت ادامه داشته باشد. این ویژگی‌ها آن را به دارویی محبوب برای استفاده شبانه تبدیل کرده است. زایلازولین باید به صورت موضعی و فقط به مدت محدود (معمولاً حداکثر 3 تا 5 روز) استفاده شود. استفاده طولانی‌تر می‌تواند منجر به عارضه‌ای به نام احتقان بازگشتی (rhinitis medicamentosa) شود که در آن بیمار پس از قطع دارو دچار گرفتگی شدیدتر بینی می‌شود. اگرچه جذب سیستمیک این دارو از راه بینی کم است، در مصرف بیش از حد یا در افراد حساس، به‌ویژه کودکان، ممکن است اثرات سیستمیک مانند افزایش فشار خون، تحریک‌پذیری عصبی یا کاهش ضربان قلب مشاهده شود. در کودکان زیر 2 سال معمولاً ممنوع است و در گروه‌های سنی بالاتر باید با احتیاط و با دوز مناسب سنی مصرف شود. زایلازولین در بسیاری از کشورها بدون نسخه پزشک در داروخانه‌ها عرضه می‌شود ولی مصرف آن باید با دقت، در دوز و مدت زمان تعیین‌شده باشد تا از عوارض جانبی و وابستگی جلوگیری شود.
مواد تشکیل دهنده
Xylometazoline Hydrochloride (C16H24N2 • HCl) محلول آبی نگهدارنده‌ها مانند بنزالکونیوم کلراید (در برخی فرآورده‌ها)
نحوه مصرف
از طریق مخاط بینی (استنشاق موضعی)
فارماکولوژی
مکانیزم اثر: آگونیست گیرنده‌های آلفا-آدرنرژیک → تنگی عروق موضعی شروع اثر: 5–10 دقیقه پس از مصرف مدت اثر: 8–10 ساعت متابولیسم: در صورت جذب، عمدتاً در کبد دفع: کلیه‌ها
شکل دوز در دسترس
اسپری بینی قطره بینی
واحد اندازه گیری دارو
درصد غلظت (%): معمولاً 0.05% برای کودکان، 0.1% برای بزرگسالان میلی‌لیتر (mL)
اوردوز
علائم: بی‌قراری، خواب‌آلودگی، افت فشار خون، برادی‌کاردی، در موارد شدید: تشنج و کما درمان: علامتی، بستری در موارد شدید (بخصوص کودکان)
اطلاعات نسخه گیری
در بیشتر کشورها بدون نیاز به نسخه در دسترس است (OTC) در بعضی کشورها در کودکان با محدودیت سنی ممکن است نیاز به نسخه داشته باشد
نحوه پذیرش نسخه
نیاز به نسخه ندارد، ولی استفاده ایمن آن مطابق با راهنمای دارو و به صورت محدود توصیه می‌شود برای کودکان زیر 6 سال ممکن است برخی برندها نیاز به تجویز پزشک داشته باشند
خطرات
مصرف خودسرانه دارو به شدت خطرناک است و ممکن است منجر به عواقب برگشت ناپذیری شود لطفا قبل از مصرف هرگونه دارو حتما با یک پزشک مشکل خود را مطرح نمایید
خطرات مصرف با الکل
مصرف همزمان با الکل ممکن است عوارض قلبی-عروقی (افزایش فشار خون یا ضربان قلب) را تشدید کند بهتر است از مصرف الکل در زمان استفاده از دارو پرهیز شود
خطرات مصرف در دوران شیردهی
به دلیل جذب کم سیستمیک، احتمال تأثیر بر نوزاد کم است، اما ایمنی کامل آن ثابت نشده بهتر است با تجویز و نظارت پزشک استفاده شود
خطرات مصرف در دوران بارداری
رده بارداری FDA: C بهتر است فقط در صورت ضرورت و تحت نظر پزشک مصرف شود مصرف مداوم ممکن است جریان خون جفتی را تحت تأثیر قرار دهد
تداخل غذایی
تداخلی با غذا ندارد از مصرف خوراکی اشتباهی باید شدیداً اجتناب شود
دیگر خطرات
احتقان بازگشتی وابستگی موضعی آسیب مخاط بینی در مصرف طولانی افزایش فشار خون عوارض قلبی-عروقی در مصرف بیش‌ازحد تهدید حیات در کودکان در صورت مصرف اشتباهی یا زیاد
عوارض جانبی
خشکی یا سوزش بینی و گلو عطسه افزایش فشار خون بی‌خوابی سردرد تپش قلب احتقان بازگشتی اضطراب یا تحریک‌پذیری
موارد مصرف
سرما خوردگی
سرماخوردگی یک عفونت ویروسی حاد در ناحیه فوقانی دستگاه تنفسی (بینی، گلو، سینوس‌ها) است که معمولاً بی‌خطر و خودمحدودشونده است. علائم آن شامل آبریزش بینی، گلودرد، سرفه، عطسه و تب خفیف است و طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد.