دکتر شهاب شهابی

دکتر مریم درویش

دکتر ثریا صادقی

آرتریت تمپورال (Temporal Arteritis)، که به آن آرتریت گیجگاهی یا آرتریت سلول ژآنت (Giant Cell Arteritis) نیز گفته می‌شود، نوعی بیماری التهابی است که به‌طور عمده رگ‌های خونی بزرگ و متوسط، به‌ویژه شریان‌های ناحیه گیجگاهی در سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری بیشتر در افراد مسن، به‌خصوص زنان بالای ۵۰ سال، مشاهده می‌شود و می‌تواند با عوارض جدی از جمله کاهش بینایی و سکته مغزی همراه باشد.

علت و مکانیسم بیماری
آرتریت تمپورال نوعی بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به دیواره‌های عروق خونی حمله می‌کند و باعث التهاب می‌شود. علت دقیق بروز این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن دخیل باشند. همچنین برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است به عنوان محرک در بروز این بیماری نقش داشته باشند.

علائم و نشانه‌ها
آرتریت تمپورال می‌تواند علائم متنوعی داشته باشد که ممکن است ناگهانی یا تدریجی ظاهر شوند. برخی از علائم رایج عبارتند از:

سردرد شدید و مداوم: معمولاً در ناحیه گیجگاهی احساس می‌شود و ممکن است ضربانی باشد.
حساسیت در ناحیه شقیقه: لمس شریان گیجگاهی ممکن است دردناک باشد و پوست روی این شریان حساس و ملتهب شود.
تاری یا کاهش بینایی: این علامت ممکن است به دلیل انسداد رگ‌های خونی و کاهش جریان خون به عصب بینایی رخ دهد و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به نابینایی شود.
درد فک هنگام جویدن: به عنوان "کلودیکاسیون فکی" شناخته می‌شود و از علائم شایع در این بیماری است.
علائم عمومی: خستگی، تب، کاهش وزن، و ضعف عمومی از دیگر علائم همراه این بیماری هستند.
عوارض
اگر آرتریت تمپورال به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد، از جمله:

نابینایی دائم: کاهش جریان خون به عصب بینایی می‌تواند منجر به نابینایی کامل و غیرقابل برگشت شود.
سکته مغزی: انسداد یا التهاب رگ‌های مغزی می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.
آنوریسم آئورت: التهاب رگ‌ها ممکن است باعث ایجاد آنوریسم (اتساع غیرعادی رگ‌ها) در آئورت شود که خود می‌تواند عوارض مرگباری به همراه داشته باشد.
تشخیص
تشخیص آرتریت تمپورال به کمک معاینه بالینی، تاریخچه پزشکی بیمار و برخی آزمایش‌ها انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر است:

آزمایش‌های خونی: افزایش سطح پروتئین واکنشی سی (CRP) و نرخ رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) نشان‌دهنده وجود التهاب است.
بیوپسی شریان گیجگاهی: نمونه‌برداری از شریان گیجگاهی می‌تواند سلول‌های غول‌آسا (ژنرات) را نشان دهد که نشانه قطعی این بیماری است.
تصویربرداری: سونوگرافی داپلر، MRI یا PET ممکن است برای ارزیابی عروق و تشخیص التهاب استفاده شوند.
درمان
درمان آرتریت تمپورال شامل داروهای ضدالتهابی قوی برای کاهش التهاب و جلوگیری از عوارض بیماری است. روش‌های درمانی اصلی عبارتند از:

کورتیکواستروئیدها: اولین و موثرترین درمان برای آرتریت تمپورال، کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزون است که به سرعت التهاب را کاهش می‌دهد. معمولاً درمان با دوز بالای کورتیکواستروئید شروع شده و به تدریج کاهش می‌یابد.
داروهای سرکوب‌کننده ایمنی: در صورتی که کورتیکواستروئیدها کافی نباشند یا بیمار به آن‌ها پاسخ ندهد، داروهایی مانند متوترکسات ممکن است تجویز شوند.
بیولوژیک‌ها: در سال‌های اخیر، داروهای بیولوژیک مانند توسیلیزوماب به عنوان درمان کمکی برای کاهش التهاب و کاهش عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شوند.
مراقبت‌ها و پیگیری‌ها
بیماران باید به طور منظم توسط پزشک ویزیت شوند تا پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان مورد ارزیابی قرار گیرد.
معاینات منظم چشمی برای ارزیابی بینایی و جلوگیری از آسیب‌های چشمی لازم است.
تغییر در سبک زندگی، مانند رژیم غذایی سالم، تمرینات منظم و مدیریت استرس، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند و احتمال عوارض را کاهش دهد.
چشم‌انداز بیماری
در بیشتر موارد، درمان با کورتیکواستروئیدها به سرعت علائم را بهبود می‌بخشد و عوارض را کاهش می‌دهد. اما برخی از بیماران ممکن است نیاز به درمان طولانی‌مدت داشته باشند و در مواردی نیز عود بیماری دیده می‌شود. درمان مناسب و پیگیری منظم می‌تواند خطر عوارض را به حداقل برساند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.

آرتریت تمپورال اگرچه یک بیماری جدی و نیازمند درمان فوری است، اما با تشخیص و درمان به موقع می‌توان بسیاری از عوارض آن را کنترل کرد و از خطرات احتمالی جلوگیری کرد.

آرتریت تمپورال

آرتریت سلول غول آسا ، که همچنین تحت عنوان آرتریت سلول ژآنت یا آرتریت گیجگاهی نیز خوانده می شود، یک واسکولیت بوده که با التهاب شریان های متوسط و بزرگ مشخص می شود.

حساسیت به لمس پوست سر

توضیحات

بیماری های مرتبط

آرتریت تمپورال