گیجی

تصلب شرایین یکی از دلایل عمده مرگ و میر در بزرگسالان در جوامع پیشرفته و نیز کشورهای با میزان بالای استرس است، به‌طوری‌که برای ایران، به تنهایی سالانه حدود سیصد هزار مرگ قلبی مرتبط دربردارد. تصلب شرایین که علت اصلی بروز بیماری‌های ایسکمی دهنده رگ‌های قلب و مغز به‌شمار می‌رود، از زمان‌های بسیار قدیم شناخته شده بوده‌است. قدیمی‌ترین ضایعه آترواسکلروز که مشخصات آن از نظر آسیب‌شناسی شرح داده شده در اجساد مومیایی شده مصر باستان با قدمت بیش از سه هزار سال قبل از میلاد پیدا شد. این گرفتاری یک روند التهابی مزمن است که در طی آن فرایندهای ایمنی با عوامل خطرساز متابولیک واکنش نموده و موجب شروع، گسترش و فعال شدن این ضایعه در رگ‌های بزرگ و متوسط می‌گردند. لخته‌ای که به دنبال شکاف خوردن ضایعه آترواسکلروتیک یا به دنبال کنده شدن سلول‌های اندوتلیوم در محل ضایعه در رگ گرفتار پدید می‌آید می‌تواند موجب آنفارکتوس بافتی (میوکارد و مغز) شود. ادوارد جنر (Edward Jenner) که برای نخستین بار واکسیناسیون را معرفی نمود، برای اولین بار نیز فرضیه وجود گرفتگی در رگ‌های کرونر را به عنوان علت بروز آنژین پایدار در سال ۱۷۸۶ مطرح کرد. جیمز هریک (James Herrick) در ۱۹۱۲ ثابت نمود که مسدود شدن شریان‌های به شدت آترواسکلروتیک کرونر توسط یک لخته عامل بروز آنفارکتوس حاد میوکارد می‌باشد. حدود ۵۰ سال طول کشید تا کونستانتینیدس (Constantinides)، چاپمن (Chapman) و فریدمن (Friedman) در سال ۱۹۶۰ با آتوپسی‌های دقیق مراحل پیشرفت و گسترش آترواسکلروز و تشکیل لخته را شرح دادند. آین متخصصین بحث شکاف خوردن پلاک آترواسکلروتیک را به عنوان عامل شروع روند تشکیل لخته را مطرح کردند. بعدها محققین دریافتند که کنده شدن لایه اندوتلیوم از روی پلاک آترواسکلروتیک می‌تواند این روند را فعال کند. هم‌اکنون مشخص شده‌است که تشکیل لخته بر روی پلاک آترواسکلروتیک پاره شده یا پلاکی که لایه اندوتلیوم از روی آن کنده شده‌است عامل بروز آنفارکتوس حاد میوکارد، آنژین ناپایدار و بسیاری از موارد مرگ ناگهانی بوده که به مجموعه این موارد با نام سندروم‌های حاد کرونری یاد می‌شود.

هر قلب دو دهلیز در بالا و دو بطن در پایین دارد که وظیفه کنترل ضربان‌های قلب بر عهده دهلیز راست است. گره سینوسی یا SA نوعی ضربان ساز طبیعی است که با ایجاد سیگنال‌های الکتریکی، دستور هر ضربان را صادر می‌کند. با انقباض دهلیزها، خون به درون بطن‌ها می‌ریزد و با دسته‌ای دیگر از سیگنال‌های الکتریکی شرایط برای انقباض بطن‌ها و تخلیه خون اکسیژن دار از آنها به ارگان‌های دیگر بدن فراهم می‌شود. تمامی این اتفاقات در یک ضربان صورت می‌گیرد و یک قلب سالم در هر دقیقه بین 60 تا 100 ضربان انجام می‌دهد. اما گاهی در اثر عواملی چون آسیب دیدگی قلب، ضعیف شدن آن و یا استرس و تنش‌های عصبی، ضربان قلب دچار بی نظمی می‌شود؛ این بی نظمی می‌تواند به صورت کاهش یا افزایش تپش‌های قلب خود را نشان دهد. آریتمی قلبی عنوانی است که به این حالت اطلاق می‌شود. در حالتی که تعداد ضربان های قلب از حالت عادی بیشتر باشد، آریتمی قلب از نوع تاکی کاردی (Tachycardia) است. در حالتی هم که قلب کمتر از حالت عادی ضربان داشته باشد، فرد دچار آریتمی قلبی برادی کاردی (Bradycardia) شده است. نوع دیگری از آریتمی هم تحت عنوان ضربان های زودرس قلب یا اکتوپی نامیده می شود. درمان آریتمی برای موارد حاد آن بسیار اهمیت دارد و هر گونه بی توجهی نسبت به آن حتی می تواند باعث مرگ شخص گردد.

آسیت (ascites) به معنی آب آوردگی شکم یا تجمع مایع در ناحیه شکم است. این مشکل معمولا زمانی رخ می‌دهد که کبد به درستی کار نمی‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که آسیت شکمی شایع‌ترین عارضه سیروز (اسکار کبد) است و حدود 60 درصد افراد مبتلا به سیروز را در عرض 10 سال پس از تشخیص بیماری تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آنافیلاکسی واکنش آلرژیک خطرناک و تهدید آمیزی است که عمدتا در پی واکنش به مواد غذایی، نیش حشرات، مصرف دارو و یا لاتکس ایجاد می­شود. در افرادی که به این قبیل مواد حساس هستند، سیستم ایمنی با آزاد کردن مواد شیمیایی نسبت به این آلرژن­ ها واکنش های شدیدی را نشان می­دهد که نتیجه آن بروز علائم آلرژی خواهد بود. این علائم عمدتا در یک ناحیه از بدن ظاهر می­شوند. با این حال، برخی افراد حساسیت بیشتری را نسبت به ماده آلرژن نشان خواهند داد. این واکنش می­تواند در آن واحد چند ناحیه از بدن را درگیر کند.

آنسفالیت مغز (Encephalitis) یا التهاب بافت مغز یک عفونت نادر و جدی با علل احتمالی متعدد است. این بیماری ممکن است فقط علائم و نشانه‌های خفیف آنفولانزا مانند تب یا سردرد را ایجاد کند یا اصلا علائمی نداشته باشد. هم‌چنین ممکن است علائم شدیدی از جمله گیجی، تشنج، مشکلات حرکتی، بینایی و شنوایی و حتی کما ایجاد کند. ویروس‌ها علت بروز حدود ۷۰ درصد از موارد آنسفالیت مغزی هستند. در واقع التهاب در مغز به‌دلیل تلاش بدن برای مبارزه با ویروس رخ می‌دهد. در موارد نادر، باکتری‌ها، قارچ‌ها و کرم‌های انگلی می‌توانند باعث ابتلا به آن شوند. کودکان خردسال (سن یک سال و کمتر) و افراد مسن (۶۵ سال و بالاتر) حساس‌ترین رنج سنی ابتلا به این بیماری هستند. در برخی موارد، آنسفالیت می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. تشخیص و درمان به‌موقع آن تحت نظر دکتر آنسفالیت بسیار مهم است، زیرا پیش‌بینی چگونگی تأثیر آنسفالیت بر هر فرد دشوار است.

الکترولیت های‌ ضروری‌ برای‌ کار بدن‌ عبارته از سدیم، پتاسیم، کلسیم، بی کربنات و فسفات. تمام‌ قسمت ‌های‌ بدن‌ در مایعی‌ که‌ حاوی‌ نسبت ‌های‌ دقیقی‌ از آب‌ و نمک‌ های‌ طبیعیه‌ شناور هستن. مایعات‌ بدن‌ همیشه‌ توی یه‌ حالت‌ ثبات‌ درونی‌ قرار دارن، به‌ نحوی‌ که‌ خصوصیات‌ فیزیکی‌ و شیمیایی‌ اونها از تعادل‌ خاصی‌ برخورداره. اختلال آب‌ و الکترولیت‌ به معنی افزایش یا کاهش اسیدها و الکترولیت های مایع بین قسمت بافتی و خون هستن. عدم تعادل الکترولیت یه نگرانی عمده برای بیماران مبتلا به آسیب های کلیه است. کاهش عملکرد کلیه همراه با عدم تعادل آب و الکترولیت تعریف می شه. علاوه بر کلیه عملکرد سایر دستگاه ها هم توی تنظیم آب و الکترولیت بدن موثر و تاثیرگذاره!

برونکوپنومونی (به انگلیسی: Bronchopneumonia ) التهاب حاد نایژه و زیر مجموعه‌ای از سینه‌پهلو است که همراه با تکه‌های ملتهب در نزدیکی لوب‌های ریه است. این بیماری اغلب با سینه‌پهلوی لخته‌ای اشتباه می شود. اما در کارهای بالینی اعمال آن دشوار است. چنانکه الگوها اغلب با یکدیگر تداخل می‌کنند.

پدیده داون یا Dawn phenomenon صبح زود (معمولاً بین ۲ تا ۸ بامداد) در افراد دیابتی باعث افزایش قند خون (گلوکز) می‌شود. پدیده داون ممکن است توسط آزادسازی هورمون رشد، کورتیزول، گلوکاگون یا اپی‌نفرین به وجود بیاید. ترشح تمام این هورمون‌ها در کبد می‌تواند باعث بالا رفتن سطح گلوکز خون شود.

فشار خون بالا یا هایپرتنشن به عنوان افزایش متناوب یا مداوم در فشار خون بیش از 140/90 میلی متر جیوه تعریف می شود. در مردان شایع تر از زنان است و اغلب با بیماری هایی مانند دیابت نوع 2 همراه است. افزایش ناگهانی فشار (بیش از 180/110 میلی متر جیوه) ممکن است نشان دهنده یک بحران پرفشاری خون تهدید کننده زندگی باشد. پاتوفیزیولوژی شامل مکانیسم های مختلفی از جمله کنترل سیستم عصبی، جابجایی مایع مویرگی، دفع کلیه و تغییرات هورمونی است. علائم می تواند اندام های هدف را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به عوارضی مانند سردرد، درد قفسه سینه و گیجی شود.

تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو (به انگلیسی: Crimean Congo Hemorrhagic Fever(CCHF) ) یک بیماری حاد تب‌دار و خون‌ریزی دهنده است که از طریق گزش کنه یا تماس با خون یا ترشحات یا لاشه دام و انسان آلوده منتقل می‌شود. این بیماری برای اولین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه اوکراین شرح داده شد و نام تب خون‌ریزی دهنده برای آن اعلام شد.

حَصْبه، تیفوئید یا تب تیفوئید یک بیماری عفونی است که در اثر عفونت باکتری Salmonella enterica سویه تیفی ایجاد می‌شود. این بیماری واگیردار بوده و از طریق آب و غذای آلوده به مدفوع شخص بیمار گسترش می‌یابد.

خونریزی مغزی(به انگلیسی: Intracranial hemorrhage ) نوعی خونریزی داخلی درون فضای جمجمه است که به دلیل پاره شدن عروق مغزی بر اثر ضربه به سر، فشارخون بالا، آنوریسم عروقی و دلایل دیگر رخ می‌دهد. خونریزی مغزی دارای تفاوت‌هایی با سکته مغزی است.

سکته مغزی معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به بخشی از مغز قطع شود و یا کاهش یابد؛ چرا که این وضعیت مانع از دریافت اکسیژن و مواد مغذی توسط مغز می‌شود. در چنین شرایطی سلول‌های مغز در عرض چند دقیقه شروع به مردن می‌کنند. به همین دلیل، سکته مغزی یک وضعیت اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و درمان سریع آن بسیار مهم است.

میلوم متعدد (به فرانسوی: Myélome ) یا مولتیپل میلوما (به انگلیسی: Multiple myeloma ) تکثیری بدخیم در پلاسماسل‌ها است که از یک کلون منفرد ایجاد می‌شود. تظاهرات آن به صورت درد استخوان یا شکستگی، نارسایی کلیه، استعداد به عفونت، کم خونی، هایپرکلسمی می‌باشد.

نارسایی حاد کلیوی در اثر تخریب بافت کلیه‌ها پدید می‌آید و با فقدان سریع عملکرد کلیوی مشخص می‌شود. این بیماری منجر به ناهنجاری‌های الکترولیتی و بر پایه اسید و احتباس فراورده‌های زاید نیتروژنی از قبیل اوره و کراتینین می‌گردد.

نارسایی کلیه یا نارسایی کُلیَوی در پزشکی به شرایطی که در آن، کلیه نتواند به‌طور بایسته عمل کند گفته می‌شود و به معنی کاهش شدید عملکرد کلیه است. در این وضعیت، عملکرد کلیه تا کمتر از ۱۵ درصد از عملکرد طبیعی آن، کاهش پیدا کرده‌است. کلیه نقش مهمی در دفع مواد زائد و تعادل آب و الکترولیت‌ها در بدن دارد.

نشانگان ورنیکه–کورساکوف (به انگلیسی: Wernicke–Korsakoff syndrome ) نقص در حافظه نزدیک (کوتاه‌مدت) در نتیجهٔ مصرفِ طولانی و زیادِ الکل است. این نشانگان به‌ندرت در اشخاص زیر ۳۵ سال بروز می‌کند. نام‌های کلاسیک این اختلال، آنسفالوپاتی ورنیکه (نشانه‌های حاد نورولوژیک) و سندرم کورساکوف (اختلال مزمن) می‌باشند.

هاری یک بیماری عفونی است که بر سیستم عصبی مرکزی در پستانداران اثر می‌گذارد. هاری از طریق بزاق دهان حیوان آلوده چند روز پیش از مرگش منتقل می‌شود. هاری از طریق خون، ادرار یا مدفوع یک حیوان مبتلا به هاری قابل‌انتقال نیست و از طریق هوا در محیط نیز منتشر نمی‌شود.

آنوریسم آئورت شکمی، بزرگ شدن غیرطبیعی و ضعف دیواره آئورت در ناحیه شکم است. آئورت، بزرگ‌ترین رگ خونی در بدن، خون را از قلب به سایر نقاط بدن منتقل می‌کند. آنوریسم زمانی رخ می‌دهد که دیواره آئورت ضعیف شده و به دلیل فشار خون، رگ به سمت بیرون برآمده می‌شود. این وضعیت می‌تواند به صورت ناگهانی و خطرناک پاره شود.

کتوآسیidosis دیابتی (DKA) یک وضعیت اورژانسی است که در دیابت نوع 1 و در برخی موارد دیابت نوع 2 رخ می‌دهد و به دلیل عدم کنترل قند خون و کمبود انسولین ایجاد می‌شود. این وضعیت به دلیل تجمع کتون‌ها در خون و کاهش pH خون به حالت اسیدی اتفاق می‌افتد. DKA می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و نیاز به درمان فوری دارد.

نارسایی مزمن کلیه (CKD) به تدریج کاهش عملکرد کلیه‌ها را توصیف می‌کند که می‌تواند به تدریج منجر به اختلالات جدی در تصفیه خون و تعادل مایعات و الکترولیت‌ها شود. این وضعیت معمولاً به مدت طولانی توسعه می‌یابد و ممکن است به نارسایی کلیه نهایی (End-Stage Renal Disease - ESRD) منجر شود که نیاز به درمان‌های جایگزین مانند دیالیز یا پیوند کلیه دارد.

انسفالوپاتی کبدی (Hepatic Encephalopathy) یک اختلال مغزی است که در نتیجه نارسایی کبدی شدید به وجود می‌آید. این وضعیت به علت تجمع سموم در خون که به طور معمول توسط کبد تصفیه می‌شود، بروز می‌کند و می‌تواند منجر به تغییرات شدید در وضعیت ذهنی و شناختی فرد شود. انسفالوپاتی کبدی می‌تواند به علت بیماری‌های کبدی مزمن مانند سیروز کبدی یا هپاتیت مزمن ایجاد شود.

کاهش اکسیژن خون (Hypoxemia) به معنای پایین بودن سطح اکسیژن در خون است. این وضعیت می‌تواند به علت مشکلات در تنفس، بیماری‌های ریوی، یا اختلالات گردش خون ایجاد شود و می‌تواند منجر به علائم و عوارض مختلفی شود.