فتق
فتق معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که ارگان داخلی از بدن به علت ضعف و پارگی عضلات یا دیواره بافت اطراف آن جابه‌جا شود و در جایگاه غیرطبیعی قرار گیرد. مثلا در فتق نافی بخشی از روده کوچک از ناحیه ضعیف‌شده دیواره شکمی به بیرون رانده می‌شود و به صورت یک برآمدگی زیر پوست اطراف ناف خود را نشان می‌دهد.
توضیحات
فتق (به انگلیسی: Hernia) یا باد فتق به پیش رفتگی درونی و خروج بافت‌ها یا یکی از اندام‌ها (اندرونه) مانند روده بزرگ یا فاسیای اندام یا بخشی از آن از دیواره‌ای که به‌طور طبیعی آن را دربر می‌گیرد از طریق یک معبر یا کانال یا روزنه آناتومیک گفته می‌شود. واژهٔ اندرونه یا اندام (مانند روده یا کبد) در کل به تمام اندام‌های موجود و محصور درون حفره‌ای از فضای کالبدی یک جاندار گفته می‌شود. در بدن انسان فضای حفره‌ای شامل حفره پشتی (خلفی) و حفره شکمی (قدامی) بزرگ‌ترین فضاهای داخلی بدن انسان هستند. فتق تنها در مورد احشای آزاد یا دارای قابلیت جابه‌جا شدن به واسطه یک بیماری یا تروما رخ می‌دهد. انواع مختلفی از فتق وجود دارد که درمان‌های متفاوتی دارند. گاه پس از یک سوراخ شدگی بعد از عمل لاپاروسکوپی نیز ممکن است خروج یکی از احشا از جوشگاه اتفاق افتد که به فتق پُست-لاپاراتومی (بعد از انجام لاپاراتومی) شناخته می‌شود.
انتظار چه چیز هایی رو باید داشته باشیم؟
1. تورم یا برآمدگی: شایع‌ترین علامت فتق، وجود برآمدگی یا تورم در ناحیه آسیب‌دیده است. این برآمدگی معمولاً در هنگام ایستادن، سرفه کردن یا بلند کردن اشیاء سنگین بیشتر قابل مشاهده است و ممکن است به هنگام خواب یا استراحت کاهش یابد. 2. درد یا ناراحتی: بسیاری از افراد مبتلا به فتق درد یا ناراحتی در ناحیه برآمدگی احساس می‌کنند. این درد ممکن است خفیف و موقتی باشد یا در طول زمان به شدت افزایش یابد. فعالیت‌های خاصی مانند سرفه، خم شدن یا بلند کردن اجسام ممکن است درد را تشدید کنند. 3. احساس سنگینی یا فشار: افراد ممکن است احساس سنگینی یا فشار در ناحیه فتق داشته باشند، به ویژه پس از فعالیت‌های فیزیکی یا ایستادن به مدت طولانی. 4. تهوع و استفراغ: در مواردی که فتق باعث انسداد روده‌ها شود، فرد ممکن است دچار تهوع و استفراغ شود. این حالت معمولاً با درد شدید در ناحیه شکم همراه است. 5. تغییرات در عادات روده: در صورت وجود فتق دیافراگمی یا انسداد روده، تغییراتی در عادات روده ممکن است ایجاد شود، مانند یبوست یا اسهال. 6. نشانه‌های عفونت: در مواردی که فتق باعث عفونت یا تنگی در ناحیه می‌شود، علائمی مانند تب، قرمزی و گرمی در ناحیه برآمدگی ممکن است ظاهر شود. 7. عوارض جدی: فتق حبس شده (Incarcerated Hernia): در این حالت، فتق به گونه‌ای گیر می‌کند که خون‌رسانی به ناحیه تحت فشار قرار می‌گیرد و میتواند باعث درد شدید و التهاب شود. فتق strangulated: این نوع فتق میتواند خون‌رسانی به بافت‌های گیر کرده را مختل کند و منجر به مرگ بافت و عوارض جدی‌تری شود. این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد و علائم آن شامل درد شدید، تهوع و استفراغ است. 8. تغییر در فعالیت‌های روزمره: بسیاری از افراد به دلیل درد یا ناراحتی ناشی از فتق، ممکن است در فعالیت‌های روزمره خود محدودیت داشته باشند. این موضوع میتواند بر کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارد.
روند پیشرفت طبیعی بیماری
روند پیشرفت طبیعی علائم فتق به نوع و محل آن بستگی دارد. در ادامه، روند عمومی پیشرفت علائم در انواع مختلف فتق بررسی می‌شود: 1. فتق اینگوینال (Inguinal Hernia): شروع ناگهانی برآمدگی: ممکن است با یک برآمدگی کوچک در ناحیه کشاله ران شروع شود که در هنگام ایستادن یا سرفه کردن بیشتر قابل مشاهده است. افزایش اندازه: برآمدگی ممکن است به مرور زمان بزرگ‌تر شود و در اثر فعالیت‌های فیزیکی، فشار شکم، یا بلند کردن اجسام سنگین، بیشتر شود. درد و ناراحتی: افراد ممکن است در طول زمان درد یا ناراحتی در ناحیه فتق احساس کنند. این درد معمولاً در طول فعالیت‌های فیزیکی یا بعد از ایستادن طولانی‌تر شدیدتر می‌شود. فتق حبس شده: اگر بافت‌ها در فتق حبس شوند، ممکن است درد شدیدی ایجاد شود و برآمدگی به سختی قابل کاهش باشد. عوارض شدید: در نهایت، اگر خون‌رسانی به بافت‌های حبس شده قطع شود (فتق strangulated)، این وضعیت میتواند نیاز به جراحی فوری داشته باشد. 2. فتق ناف (Umbilical Hernia): برآمدگی در ناحیه ناف: معمولاً در نوزادان و کودکان مشاهده می‌شود. برآمدگی ممکن است به‌صورت طبیعی در هنگام گریه یا زور زدن ظاهر شود و در حالت استراحت کاهش یابد. افزایش اندازه: در صورت عدم درمان، برآمدگی ممکن است بزرگ‌تر شود. درد و ناراحتی: در بزرگسالان، برآمدگی ممکن است با درد خفیف یا احساس فشار همراه باشد. فتق حبس شده: در برخی موارد، برآمدگی ممکن است حبس شود و به درد شدید و علائم دیگر منجر شود. 3. فتق دیافراگمی (Diaphragmatic Hernia): شروع تدریجی علائم تنفسی: در نوزادان، ممکن است علائم تنفسی ناشی از فشار بر ریه‌ها وجود داشته باشد. این علائم ممکن است شامل تنگی نفس و زحمت تنفسی باشد. مشکلات گوارشی: علائم گوارشی مانند استفراغ و مشکلات بلع نیز ممکن است رخ دهد. تشخیص با سونوگرافی یا عکس‌برداری: ممکن است با تصویربرداری تشخیص داده شود و درمان جراحی نیاز باشد. 4. فتق جراحی (Incisional Hernia): ظهور برآمدگی در محل جراحی: این نوع فتق ممکن است در ناحیه‌ای که قبلاً تحت جراحی قرار گرفته است، ظاهر شود. درد و ناراحتی: در محل برآمدگی ممکن است درد یا ناراحتی وجود داشته باشد که با فعالیت تشدید می‌شود. فتق حبس شده یا strangulated: ممکن است به تدریج به حالت حبس شده یا strangulated تبدیل شود، که به درمان فوری نیاز دارد. 5. فتق محتویات شکمی (Ventral Hernia): برآمدگی در دیواره شکم: این نوع فتق معمولاً به‌صورت برآمدگی در ناحیه دیواره شکم ظاهر می‌شود. افزایش اندازه و درد: با فعالیت‌های فیزیکی یا فشار به شکم، برآمدگی ممکن است بزرگ‌تر شده و درد شدیدتری ایجاد کند.
تغییرات در مکانیزم بدن
فتق (Hernia) به وضعیت خروج بافت‌های داخلی از طریق یک ناحیه ضعیف یا آسیب‌دیده در دیواره‌های بدن اشاره دارد. این تغییرات می‌توانند بر روی عملکرد طبیعی بدن تأثیر بگذارند. در زیر، تغییرات مکانیزم بدن در نتیجه وجود فتق بررسی می‌شود: 1. فشار در ناحیه آسیب‌دیده: بافت‌های داخلی (معمولاً قسمت‌هایی از روده یا بافت چربی) به سمت ناحیه ضعیف دیواره شکم یا قفسه سینه فشار می‌آورند. این فشار میتواند به ایجاد برآمدگی و تغییرات در ظاهر و عملکرد ناحیه آسیب‌دیده منجر شود. 2. کاهش کارایی عضلات: فتق ممکن است به دلیل ضعف یا آسیب در عضلات دیواره شکم ایجاد شود. این ضعف میتواند منجر به کاهش کارایی و قدرت عضلات در حمایت از اندام‌های داخلی شود. 3. تأثیر بر روی روده‌ها و سیستم گوارشی: اگر فتق باعث گیر کردن روده‌ها شود، میتواند منجر به انسداد روده و مشکلات گوارشی مانند درد، استفراغ، و کاهش حرکات روده شود. این وضعیت میتواند منجر به نارسایی در جذب مواد مغذی و کمبودهای غذایی گردد. 4. تغییر در مکانیزم تنفسی: در صورت وجود فتق دیافراگمی، بافت‌های داخلی می‌توانند به سمت قفسه سینه حرکت کنند و به ریه‌ها فشار بیاورند. این فشار ممکن است باعث مشکلات تنفسی و کاهش کارایی ریه‌ها شود. 5. تغییر در جریان خون: فتق میتواند منجر به کاهش خون‌رسانی به بافت‌های حبس شده شود. اگر خون‌رسانی به بافت‌های محبوس قطع شود، این میتواند به نکروز (مرگ بافت) و عوارض جدی منجر شود. 6. تحریک عصب‌ها: برآمدگی‌های ناشی از فتق ممکن است بر روی عصب‌ها فشار بیاورد و منجر به درد، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در نواحی مربوطه شود. 7. تغییرات در فعالیت‌های روزمره: به دلیل درد و ناراحتی ناشی از فتق، فرد ممکن است در فعالیت‌های روزمره خود محدودیت داشته باشد. این موضوع میتواند بر کیفیت زندگی و روانشناسی فرد تأثیر بگذارد. 8. عوامل روحی و روانی: وجود فتق و عوارض ناشی از آن میتواند به ایجاد اضطراب و افسردگی در فرد منجر شود، به‌خصوص اگر فرد با درد مزمن یا محدودیت‌های حرکتی مواجه باشد. 9. خطر عفونت: در مواردی که فتق باعث گیر کردن بافت‌های داخلی می‌شود، خطر عفونت در ناحیه افزایش می‌یابد. این عفونت میتواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد و منجر به عوارض جدی‌تری شود.
مشکلاتی که میتواند ایجاد کند
فتق میتواند منجر به مشکلات و عوارض متعددی شود که بسته به نوع و محل آن متفاوت است. برخی از مشکلات و عوارضی که فتق میتواند ایجاد کند، عبارتند از: 1. درد و ناراحتی: یکی از شایع‌ترین مشکلات فتق، درد و ناراحتی در ناحیه برآمدگی است. این درد ممکن است در طول فعالیت‌های فیزیکی، سرفه یا خم شدن تشدید شود و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. 2. فتق حبس شده (Incarcerated Hernia): در این حالت، بافت‌های داخلی (مانند روده) در ناحیه فتق گیر می‌کنند و نمی‌توانند به محل طبیعی خود برگردند. این وضعیت میتواند باعث درد شدید و ناتوانی در کاهش برآمدگی شود. 3. فتق strangulated: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به بافت‌های محبوس شده قطع شود. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و میتواند منجر به مرگ بافت، عفونت و حتی شوک شود. علائم آن شامل درد شدید، تب، و تغییرات در عادات روده است. 4. انسداد روده: فتق میتواند باعث انسداد روده شود که به نوبه خود میتواند منجر به تهوع، استفراغ و عدم توانایی در دفع گاز و مدفوع شود. این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد. 5. تغییرات در عادات گوارشی: افراد مبتلا به فتق ممکن است تغییراتی در عادات گوارشی خود تجربه کنند، مانند یبوست یا اسهال، که به دلیل فشار بر روده‌ها ایجاد می‌شود. 6. خطر عفونت: فتق حبس شده یا strangulated میتواند خطر عفونت را افزایش دهد. عفونت میتواند به بافت‌های اطراف گسترش یابد و عوارض جدی‌تری ایجاد کند. 7. نارسایی تنفسی: در مواردی که فتق دیافراگمی وجود دارد، فشار بر ریه‌ها میتواند منجر به مشکلات تنفسی و کاهش توانایی تنفس شود. 8. تغییرات در عملکرد جنسی: در برخی موارد، فتق میتواند بر عملکرد جنسی تأثیر بگذارد، به ویژه در مردان مبتلا به فتق اینگوینال که ممکن است به عروق خونی و اعصاب ناحیه تناسلی فشار بیاورد. 9. عوارض روانی: وجود درد مزمن و محدودیت‌های حرکتی ناشی از فتق میتواند به اضطراب و افسردگی منجر شود و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. 10. نارسایی کلیه: در موارد نادر، فتق ممکن است باعث فشار بر روی رگ‌های خونی و به تبع آن نارسایی کلیه شود. 11. عوارض جراحی: در صورت نیاز به جراحی برای ترمیم فتق، ممکن است عوارضی مانند عفونت، خونریزی یا مشکلات مربوط به بیهوشی رخ دهد.
علائم
تورم یا برآمدگی در کشاله ران یا کیسه بیضه
افزایش اندازه برآمدگی در طول زمان
درد هنگام بلند کردن
افزایش درد در محل برآمدگی
درد مبهم
احساس سیری یا علائم انسداد روده
سوزش سردل
درد در قفسه سینه
سوء هاضمه
مشکل در بلع
