آدنوم
آدنوم یا آدنوما به تومور خوش‌خیم با منشأ بافت غددی گفته می‌شود. این تومور در غددی مانند هیپوفیز، کولون، کبد، تیروئید، پاراتیروئید، غده فوق کلیوی و… تشکیل می‌شود.
توضیحات
آدنوم یک نوع تومور خوش‌خیم است که از بافت‌های غده‌ای نشأت می‌گیرد و در اندام‌های مختلف بدن، مانند غده‌های تیروئید، هیپوفیز، آدرنال، ریه‌ها، کبد، پستان و روده‌ها ایجاد می‌شود. با این که آدنوم‌ها معمولاً غیرسرطانی هستند، اما برخی از انواع آنها می‌توانند به مرور زمان به سرطان تبدیل شوند. تعریف و انواع آدنوم آدنوم یک تومور خوش‌خیم است که از سلول‌های غده‌ای منشأ می‌گیرد و در اثر رشد غیرطبیعی و تکثیر سلول‌های غده‌ای ایجاد می‌شود. انواع مختلفی از آدنوم وجود دارد، که شامل موارد زیر می‌شود: آدنوم تیروئید: از غده تیروئید منشأ می‌گیرد و ممکن است باعث ایجاد ندول‌های خوش‌خیم در تیروئید شود. آدنوم هیپوفیز: در غده هیپوفیز تشکیل می‌شود و میتواند بر تولید هورمون‌ها در بدن تأثیر بگذارد. آدنوم کبدی: در کبد ایجاد می‌شود و معمولاً با عوامل خطری مثل مصرف طولانی مدت داروهای ضدبارداری خوراکی همراه است. آدنوم روده بزرگ: از بافت‌های غده‌ای روده بزرگ ایجاد می‌شود و به صورت پولیپ ظاهر می‌شود. این نوع آدنوم در صورت عدم درمان میتواند به سرطان کولورکتال تبدیل شود. علل ایجاد آدنوم علل دقیقی که باعث ایجاد آدنوم‌ها می‌شوند به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل زیر می‌توانند در بروز آدنوم‌ها نقش داشته باشند: عوامل ژنتیکی و ارثی: وجود سابقه خانوادگی آدنوم یا سرطان در خانواده میتواند ریسک ابتلا را افزایش دهد. عوامل محیطی و سبک زندگی: مصرف الکل، سیگار، تغذیه نامناسب، و چاقی از عوامل خطر آدنوم به ویژه در کبد و روده بزرگ هستند. هورمون‌ها: برخی از آدنوم‌ها مانند آدنوم‌های کبدی و هیپوفیز ممکن است تحت تأثیر تغییرات هورمونی ایجاد شوند. علائم آدنوم علائم آدنوم بستگی به اندازه، محل و نوع آن دارد و ممکن است در برخی از افراد بدون علامت باشد. با این حال، علائم عمومی میتواند شامل موارد زیر باشد: آدنوم تیروئید: ایجاد توده در گردن، تغییرات وزنی و علائم مربوط به پرکاری یا کم‌کاری تیروئید. آدنوم هیپوفیز: سردرد، مشکلات بینایی، و تغییرات هورمونی که میتواند باعث نوسانات وزنی، مشکلات قاعدگی و تغییرات خلقی شود. آدنوم کبدی: درد در ناحیه فوقانی شکم، احساس سیری زودرس و در موارد نادر زردی. آدنوم روده بزرگ: ممکن است بدون علامت باشد اما در موارد پیشرفته ممکن است خونریزی گوارشی و تغییر در عادات روده‌ای ایجاد کند. تشخیص آدنوم برای تشخیص آدنوم‌ها معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌شود: تصویربرداری پزشکی: مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن، و ام‌آرآی برای مشاهده توده‌های مشکوک و ارزیابی اندازه و موقعیت آنها. آزمایشات خون و هورمون‌ها: به ویژه برای آدنوم‌های تیروئید و هیپوفیز. اندوسکوپی: برای تشخیص و برداشتن پولیپ‌های روده‌ای. بیوپسی: در برخی موارد، نمونه‌برداری از توده برای بررسی سلول‌های بافت و تایید خوش‌خیم بودن آن لازم است. درمان آدنوم درمان آدنوم به نوع و اندازه آن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی شامل موارد زیر می‌شود: جراحی: برای برداشتن توده‌های بزرگ یا آدنوم‌هایی که باعث مشکلات و علائم شدید می‌شوند. مراقبت و پیگیری مداوم: در صورتی که آدنوم کوچک و بدون علامت باشد، ممکن است پزشک توصیه کند که به جای درمان تهاجمی، به طور منظم وضعیت توده تحت نظر باشد. درمان دارویی: برای کنترل علائم ناشی از ترشح غیرطبیعی هورمون‌ها، به خصوص در آدنوم‌های هیپوفیز. پیشگیری و مراقبت برای پیشگیری از ایجاد آدنوم یا کاهش خطر آن، می‌توان موارد زیر را رعایت کرد: رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات و فیبر، و پرهیز از مصرف زیاد الکل و غذاهای پرچرب. ورزش منظم: فعالیت‌های بدنی منظم میتواند به کنترل وزن و کاهش ریسک ابتلا به آدنوم‌ها کمک کند. معاینات منظم پزشکی: افرادی که سابقه خانوادگی آدنوم دارند یا دارای عوامل خطر دیگر هستند، باید به طور منظم معاینات پزشکی انجام دهند.
انتظار چه چیز هایی رو باید داشته باشیم؟
در مواجهه با آدنوم، بسته به نوع، اندازه، محل و وضعیت خاص آدنوم، ممکن است انتظار برخی علائم، روندهای تشخیصی و درمانی، و تغییرات در زندگی روزمره را داشته باشید. ۱. علائم و نشانه‌ها علائم آدنوم میتواند بسته به محل تومور و تأثیر آن بر بدن متفاوت باشد: آدنوم‌های تیروئید: ممکن است تغییرات وزنی، احساس توده در گردن، یا نوسانات هورمونی را ایجاد کند. آدنوم‌های هیپوفیز: سردرد، مشکلات بینایی، نوسانات هورمونی که باعث تغییرات وزنی و خلقی می‌شوند. آدنوم کبدی: در بیشتر موارد بدون علامت است، اما ممکن است درد در ناحیه شکم یا احساس سیری زودرس ایجاد شود. آدنوم روده بزرگ: اغلب بدون علامت است، اما در صورت بزرگ‌شدن ممکن است خونریزی گوارشی یا تغییر در عادات روده‌ای رخ دهد. ۲. روند تشخیص و اقدامات پزشکی تشخیص آدنوم ممکن است شامل مراحل و آزمایش‌های زیر باشد: تصویربرداری پزشکی: مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن و ام‌آرآی برای ارزیابی اندازه و موقعیت آدنوم. اندوسکوپی یا کولونوسکوپی: در صورت وجود آدنوم‌های روده‌ای، این روش‌ها به تشخیص و حتی برداشتن توده کمک می‌کنند. آزمایش خون و هورمون‌ها: برای بررسی فعالیت هورمونی در آدنوم‌های تیروئید یا هیپوفیز. ۳. روند درمان و پیگیری بسته به نوع آدنوم، پزشک ممکن است گزینه‌های درمانی زیر را توصیه کند: مراقبت و پیگیری دوره‌ای: برای آدنوم‌های کوچک و بدون علامت، معمولاً نیاز به درمان فوری نیست، اما معاینات منظم برای نظارت بر وضعیت توصیه می‌شود. جراحی: در صورت ایجاد علائم آزاردهنده یا بزرگ‌شدن آدنوم، ممکن است جراحی برای برداشتن آن ضروری باشد. درمان دارویی: در مواردی که آدنوم‌ها باعث ترشح غیرطبیعی هورمون‌ها می‌شوند، درمان دارویی برای کنترل علائم ممکن است تجویز شود. ۴. تغییرات در زندگی روزمره با توجه به نوع و شدت آدنوم، ممکن است برخی تغییرات در زندگی روزمره لازم باشد: مدیریت استرس و حمایت روانی: در صورت بروز تغییرات هورمونی یا ناراحتی‌های بدنی، ممکن است نیاز به مدیریت استرس و حمایت‌های عاطفی داشته باشید. تغذیه سالم و ورزش: رژیم غذایی متعادل و فعالیت‌های بدنی منظم می‌توانند به بهبود وضعیت عمومی بدن و کاهش احتمال رشد آدنوم‌های جدید کمک کنند. ۵. پیگیری‌های طولانی‌مدت بیشتر آدنوم‌ها نیاز به پیگیری مداوم دارند تا از تغییرات احتمالی و تبدیل به توده‌های سرطانی جلوگیری شود.
روند پیشرفت طبیعی بیماری
روند پیشرفت طبیعی علائم در آدنوم بستگی به نوع، اندازه و محل تومور دارد. با این حال، معمولاً آدنوم‌ها با گذر زمان یا پایدار می‌مانند، یا به تدریج علائم بیشتری ایجاد می‌کنند. در ادامه به مراحل پیشرفت علائم آدنوم‌ها پرداخته شده است: 1. مرحله بدون علامت بسیاری از آدنوم‌ها، به‌ویژه زمانی که کوچک هستند، ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند. در این مرحله، تومور ممکن است به‌طور تصادفی در معاینات پزشکی یا تصویربرداری‌های روتین کشف شود. 2. ظهور علائم خفیف با بزرگ‌تر شدن آدنوم، علائم خفیف ممکن است به تدریج ظاهر شوند. این علائم بستگی به محل تومور دارند: آدنوم هیپوفیز: ممکن است سردردهای ملایم، مشکلات بینایی یا علائم هورمونی مانند خستگی و نوسانات خلقی رخ دهد. آدنوم تیروئید: ممکن است تغییرات وزن و تغییر در سطح انرژی و خلق‌وخو ایجاد شود. آدنوم روده بزرگ: ممکن است بدون علامت باقی بماند، یا ممکن است تغییرات جزئی در عادات دفع یا مدفوع همراه با خون دیده شود. 3. مرحله علائم متوسط تا شدید در صورت افزایش اندازه آدنوم و فشار بر بافت‌های اطراف یا تغییرات هورمونی شدید، علائم ممکن است تشدید شوند: آدنوم هیپوفیز: مشکلات بینایی شدیدتر، تغییرات وزنی شدید، تغییرات قاعدگی، یا مشکلات جنسی میتواند رخ دهد. آدنوم تیروئید: ممکن است علائم پرکاری یا کم‌کاری تیروئید، مثل افزایش ضربان قلب، تعریق بیش از حد، یا احساس خستگی دائمی دیده شود. آدنوم روده بزرگ: در صورت بزرگ شدن پولیپ‌ها، ممکن است خونریزی قابل توجه و درد شکمی رخ دهد. 4. عوارض احتمالی و پیشرفت به مرحله پیچیده‌تر در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، آدنوم ممکن است منجر به عوارض جدی شود: تغییرات سرطانی: برخی آدنوم‌ها، به ویژه آدنوم‌های روده، اگر به موقع تشخیص داده نشوند، ممکن است به مرور زمان به سرطان تبدیل شوند. عوارض ناشی از فشرده‌سازی بافت‌ها: تومورهای بزرگ می‌توانند بر بافت‌های اطراف فشار وارد کرده و منجر به مشکلات جدی‌تری شوند، مانند اختلالات بینایی در آدنوم‌های هیپوفیز. نارسایی عضو: آدنوم‌های بزرگ در تیروئید یا غدد فوق‌کلیوی می‌توانند بر عملکرد طبیعی این غدد تأثیر بگذارند و باعث نارسایی هورمونی شوند.
تغییرات در مکانیزم بدن
در بدن افرادی که به آدنوم مبتلا هستند، تغییرات متعددی در مکانیزم‌های بدنی ایجاد می‌شود که این تغییرات معمولاً بستگی به نوع، محل و اندازه آدنوم دارند. این تغییرات در مکانیزم بدن می‌توانند ناشی از فشار تومور بر بافت‌ها و ارگان‌های مجاور یا به دلیل تأثیرات هورمونی و شیمیایی تومور باشند. در زیر به برخی از تغییرات مکانیزم بدن در آدنوم اشاره می‌کنیم: 1. تأثیر بر تعادل هورمونی آدنوم هیپوفیز و تیروئید: این نوع آدنوم‌ها می‌توانند باعث تغییرات شدید در سطح هورمون‌های بدن شوند. آدنوم هیپوفیز ممکن است تولید هورمون‌هایی مانند پرولاکتین، کورتیزول، یا هورمون رشد را افزایش دهد، که هر کدام به نوبه خود تأثیرات خاصی بر بدن دارند. برای مثال، افزایش هورمون رشد میتواند باعث رشد غیرطبیعی استخوان‌ها و عضلات (آکرومگالی) شود. آدنوم آدرنال: این تومور میتواند باعث افزایش ترشح کورتیزول (که منجر به سندرم کوشینگ می‌شود) یا آلدوسترون (که باعث فشار خون بالا می‌شود) گردد. 2. افزایش فشار بر ارگان‌ها و بافت‌های اطراف با بزرگ شدن آدنوم، ممکن است فشار بر ارگان‌های مجاور افزایش یابد. برای مثال: آدنوم هیپوفیز: ممکن است به اعصاب بینایی فشار وارد کند و باعث مشکلات بینایی و دوبینی شود. آدنوم روده بزرگ: اگر اندازه پولیپ‌ها بزرگ شود، ممکن است باعث انسداد بخشی از روده شود که به درد شکمی و یبوست می‌انجامد. 3. تغییرات در سیستم گردش خون برخی از آدنوم‌ها، مانند آدنوم‌های آدرنال، ممکن است باعث افزایش فشار خون شوند که به دنبال آن میتواند بر سیستم قلبی‌عروقی تأثیر بگذارد. افزایش فشار خون مزمن ممکن است به عوارضی مانند نارسایی قلبی یا سکته منجر شود. 4. تأثیر بر متابولیسم و انرژی بدن آدنوم‌های تیروئید می‌توانند متابولیسم بدن را به شدت تحت تأثیر قرار دهند: پرکاری تیروئید: ممکن است باعث افزایش متابولیسم شود، که منجر به کاهش وزن، افزایش تعریق، و تپش قلب می‌شود. کم‌کاری تیروئید: کاهش متابولیسم و کاهش سطح انرژی، که میتواند به افزایش وزن، خستگی، و سرماخوردگی منجر شود. 5. افزایش ریسک عفونت‌ها آدنوم‌هایی که عملکرد سیستم ایمنی یا هورمونی را تغییر می‌دهند، می‌توانند باعث تضعیف سیستم ایمنی شوند و احتمال عفونت‌های مکرر را افزایش دهند. برای مثال، آدنوم‌های کبدی ممکن است مقاومت بدن را کاهش دهند و به عفونت‌های کبدی کمک کنند. 6. تأثیر بر دستگاه گوارش و متابولیسم مواد غذایی آدنوم روده بزرگ: تغییراتی در هضم و جذب مواد غذایی ایجاد می‌کند که میتواند به علائمی مانند یبوست، خونریزی گوارشی و در موارد شدید به انسداد روده منجر شود. 7. تغییرات در سیستم عصبی و خلق‌وخو تغییرات هورمونی ناشی از آدنوم‌ها می‌توانند به طور مستقیم بر سیستم عصبی و روانی تأثیر بگذارند. برخی از آدنوم‌ها، مانند آدنوم‌های هیپوفیز، ممکن است باعث تغییرات خلقی، اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب شوند.
مشکلاتی که میتواند ایجاد کند
آدنوم‌ها می‌توانند با توجه به محل و اندازه‌شان به مشکلات مختلفی در بدن منجر شوند. در ادامه برخی از مشکلاتی که آدنوم‌ها می‌توانند ایجاد کنند، آورده شده است: 1. اختلالات هورمونی و متابولیک آدنوم هیپوفیز: میتواند باعث تولید بیش از حد یا کمبود هورمون‌هایی مانند پرولاکتین، هورمون رشد، یا آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) شود. این تغییرات ممکن است به مشکلاتی مانند آکرومگالی (رشد غیرطبیعی دست‌ها و پاها)، سندرم کوشینگ (افزایش کورتیزول) و یا نازایی منجر شود. آدنوم تیروئید: میتواند به پرکاری یا کم‌کاری تیروئید منجر شود که مشکلاتی مانند کاهش یا افزایش وزن، تعریق زیاد، خستگی و اضطراب ایجاد می‌کند. آدنوم آدرنال: افزایش هورمون‌هایی مانند کورتیزول یا آلدوسترون میتواند به سندرم کوشینگ یا فشار خون بالا منجر شود. 2. فشار بر ارگان‌ها و بافت‌های اطراف با افزایش اندازه آدنوم، ممکن است فشاری بر ارگان‌های مجاور وارد شود. برای مثال: آدنوم هیپوفیز: میتواند به اعصاب بینایی فشار وارد کرده و باعث مشکلات بینایی یا حتی نابینایی شود. آدنوم روده بزرگ: پولیپ‌های بزرگ می‌توانند به انسداد روده منجر شوند، که باعث درد شکمی و مشکلات گوارشی می‌شود. 3. مشکلات قلبی و عروقی آدنوم‌های آدرنال که باعث تولید بیش از حد آلدوسترون یا کورتیزول می‌شوند، می‌توانند فشار خون را افزایش داده و باعث مشکلاتی مانند فشار خون بالا، نارسایی قلبی یا افزایش ریسک سکته شوند. 4. عفونت و التهاب آدنوم‌ها می‌توانند با تضعیف سیستم ایمنی یا ایجاد التهابات مکرر، احتمال عفونت‌های ریوی و عفونت‌های دیگر را افزایش دهند. آدنوم‌های کبدی: ممکن است در صورت عدم درمان به التهاب کبدی و در موارد نادر به آبسه‌های کبدی منجر شوند. 5. تغییرات در دستگاه گوارش و سوء جذب مواد غذایی آدنوم روده بزرگ: میتواند باعث خونریزی گوارشی، کاهش جذب مواد مغذی، یبوست یا انسداد روده شود. این وضعیت ممکن است منجر به کم‌خونی و مشکلات مرتبط با سوءتغذیه شود. 6. عوارض روانی و تغییرات خلق‌وخو تغییرات هورمونی ناشی از برخی آدنوم‌ها میتواند به مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی و تغییرات خلقی منجر شود. برای مثال، افزایش هورمون کورتیزول در بدن ممکن است باعث تحریک‌پذیری، استرس و بی‌خوابی شود. 7. ریسک تبدیل به سرطان برخی از انواع آدنوم‌ها، به ویژه آدنوم‌های روده بزرگ، در صورت عدم برداشتن و پیگیری، می‌توانند به سرطان کولورکتال تبدیل شوند. این خطر در پولیپ‌های روده‌ای که نوع خاصی از آدنوم هستند، بیشتر است. 8. کاهش کیفیت زندگی علائم مزمن و مشکلاتی که آدنوم‌ها ایجاد می‌کنند، از جمله خستگی، درد، مشکلات بینایی و خلقی، میتواند به کاهش کیفیت زندگی منجر شود و انجام فعالیت‌های روزمره را برای فرد دشوار کند.
