پانکراتیت

پانکراتیت التهاب و تورم پانکراس است. لوزالمعده در پشت شکم و در سمت چپ آن و نزدیک به ابتدای روده کوچک (اثنی عشر) قرار دارد.

توضیحات

پانکراتیت حاد (acute pancreatitis) التهاب ناگهانی پانکراس است که می‌تواند به آسیب قلب، ریه‌ها و کلیه منجر شده و منجر به نارسایی آنها شود. پانکراتیت حاد معمولا به صورت درد قسمت فوقانی شکم که به پشت انتشار دارد، تظاهر پیدا می‌کند. با این حال، علت‌های مختلفی برای درد قسمت فوقانی شکم وجود دارد.

انتظار چه چیز هایی رو باید داشته باشیم؟

پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده معمولاً به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود و علائم و عوارض آن ممکن است بسته به شدت و نوع بیماری متفاوت باشد. علائم و عوارضی که ممکن است در پانکراتیت مشاهده کنید عبارت‌اند از: 1. درد شکمی: در پانکراتیت حاد، درد شدید و ناگهانی معمولاً در قسمت بالای شکم، به‌ویژه در ناحیه میانی یا سمت چپ شکم، شروع می‌شود. این درد ممکن است به کمر هم منتشر شود و به تدریج بدتر شود. در پانکراتیت مزمن، درد ممکن است مداوم باشد یا دوره‌هایی از درد و بدون درد تجربه شود. 2. تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ از علائم شایع پانکراتیت هستند و معمولاً همراه با درد شکمی بروز می‌کنند. 3. تب و افزایش ضربان قلب: در پانکراتیت حاد، بدن به التهاب واکنش نشان می‌دهد و ممکن است تب و ضربان قلب بالا ایجاد شود. 4. نفخ و حساسیت شکمی: ممکن است شکم متورم و حساس شود، و فرد احساس پری و نفخ در شکم داشته باشد. 5. تغییر در حرکات روده و اسهال چرب: به دلیل اختلال در تولید آنزیم‌های گوارشی، در پانکراتیت مزمن ممکن است فرد دچار اسهال چرب (مدفوع بدبو و روغنی) شود. 6. از دست دادن وزن بدون دلیل: به علت مشکل در جذب مواد مغذی و اختلال در گوارش، فرد ممکن است به‌مرور وزن از دست بدهد. 7. زردی (یرقان): در مواردی که پانکراتیت به علت انسداد مجاری صفراوی رخ دهد، ممکن است زردی پوست و چشم‌ها ایجاد شود. 8. عوارض احتمالی پانکراتیت کیست‌های کاذب پانکراس: کیسه‌های پر از مایع که ممکن است در لوزالمعده تشکیل شوند و باعث درد و عفونت شوند. عفونت: پانکراتیت شدید ممکن است باعث عفونت شود که نیاز به جراحی یا آنتی‌بیوتیک دارد. آسیب به بافت‌های پانکراس: در پانکراتیت مزمن، به‌مرور بافت‌های لوزالمعده آسیب دیده و در نهایت باعث نارسایی پانکراس می‌شود. نارسایی کلیه: پانکراتیت حاد می‌تواند به نارسایی کلیه منجر شود که نیاز به دیالیز موقت پیدا می‌کند. نارسایی تنفسی: پانکراتیت شدید می‌تواند به مشکلات تنفسی و حتی نیاز به تهویه مصنوعی منجر شود. دیابت: در پانکراتیت مزمن، تخریب سلول‌های تولیدکننده انسولین می‌تواند به دیابت منجر شود. سو تغذیه: به علت عدم تولید کافی آنزیم‌های گوارشی، بدن نمی‌تواند مواد مغذی را به خوبی جذب کند و ممکن است به سو تغذیه منجر شود.

روند پیشرفت طبیعی بیماری

روند پیشرفت علائم پانکراتیت (بسته به نوع آن یعنی پانکراتیت حاد یا مزمن) ممکن است به این صورت باشد: پانکراتیت حاد: پانکراتیت حاد معمولاً ناگهانی شروع می‌شود و علائم سریعاً طی چند ساعت تا چند روز تشدید می‌یابند. روند طبیعی آن به شرح زیر است: شروع ناگهانی درد شکمی: درد معمولاً به‌طور ناگهانی و شدید در قسمت بالای شکم یا سمت چپ و میانی شکم ظاهر می‌شود. این درد ممکن است به کمر منتشر شود و با غذا خوردن بدتر شود. تهوع و استفراغ: به دنبال شروع درد، تهوع و استفراغ به سرعت بروز می‌کند که اغلب با کاهش درد همراه نیست و حتی پس از استفراغ ادامه می‌یابد. نفخ و حساسیت شکمی: با پیشرفت التهاب، ممکن است شکم دچار نفخ و حساسیت شود. درد شدید باعث می‌شود فرد در وضعیت خمیده به جلو قرار بگیرد تا درد را کاهش دهد. تب و افزایش ضربان قلب: بدن به التهاب پانکراس واکنش نشان می‌دهد و تب خفیف یا بالا همراه با ضربان قلب بالا ممکن است ظاهر شود. عوارض احتمالی در صورت عدم درمان: اگر التهاب پیشرفت کند و درمان به‌موقع صورت نگیرد، عوارضی مانند افت فشار خون، نارسایی کلیه، عفونت، کیست کاذب پانکراس، و حتی نارسایی تنفسی ممکن است ظاهر شوند. پانکراتیت مزمن: پانکراتیت مزمن به آرامی و طی ماه‌ها یا سال‌ها پیشرفت می‌کند و به دلیل آسیب مداوم به بافت‌های پانکراس، علائم معمولاً به تدریج و مزمن ظاهر می‌شوند. روند طبیعی آن به شرح زیر است: درد شکمی مداوم یا دوره‌ای: درد در پانکراتیت مزمن معمولاً به شکل دوره‌ای یا مداوم در قسمت بالای شکم و کمر احساس می‌شود. این درد ممکن است به مرور زمان شدیدتر و مکررتر شود و به ویژه پس از خوردن غذا بدتر شود. مشکلات گوارشی و اسهال چرب: به علت کاهش تولید آنزیم‌های گوارشی، فرد ممکن است دچار سوء جذب چربی‌ها شده و اسهال چرب (مدفوع روغنی و بدبو) و نفخ داشته باشد. از دست دادن وزن و سوء تغذیه: با گذشت زمان، جذب مواد مغذی مختل می‌شود و فرد ممکن است به تدریج وزن کم کند و دچار سوء تغذیه شود. دیابت: با تخریب سلول‌های تولیدکننده انسولین، احتمال بروز دیابت در پانکراتیت مزمن افزایش می‌یابد و نیاز به کنترل قند خون پیدا می‌شود. تشکیل کیست‌های کاذب و عفونت: بافت‌های آسیب‌دیده پانکراس ممکن است منجر به تشکیل کیست‌های کاذب شوند که اگر عفونی شوند، می‌توانند عوارض جدی‌ای مانند عفونت و درد شدیدتر ایجاد کنند.

تغییرات در مکانیزم بدن

پانکراتیت باعث تغییرات مهمی در مکانیزم‌های بدن می‌شود. این تغییرات عمدتاً به دلیل التهاب لوزالمعده و اختلال در عملکرد طبیعی آن رخ می‌دهند. برخی از تغییرات در مکانیزم بدن به شرح زیر هستند: 1. آسیب به سلول‌های پانکراس و انتشار آنزیم‌ها: در پانکراتیت، سلول‌های لوزالمعده آسیب دیده و آنزیم‌های گوارشی (مانند آمیلاز و لیپاز) به جای ترشح در روده، در خود لوزالمعده فعال می‌شوند. این آنزیم‌ها به بافت‌های پانکراس آسیب می‌رسانند و به‌نوعی خود-هضمی ایجاد می‌کنند. این روند باعث التهاب بیشتر و تخریب سلول‌های لوزالمعده می‌شود. 2. واکنش التهابی سیستم ایمنی: بدن به التهاب در پانکراس واکنش نشان داده و سیستم ایمنی با ارسال سلول‌های ایمنی و مولکول‌های التهابی به محل آسیب، به مبارزه با آن می‌پردازد. این واکنش می‌تواند منجر به تورم، درد و علائم سیستمیک مانند تب و افزایش ضربان قلب شود. 3. اختلال در هضم و جذب مواد غذایی: در پانکراتیت مزمن، تولید آنزیم‌های گوارشی کاهش می‌یابد و باعث می‌شود که بدن قادر به هضم کامل غذا، به‌ویژه چربی‌ها، نباشد. این اختلال منجر به اسهال چرب، نفخ، کاهش وزن و سوء تغذیه می‌شود. 4. افزایش استرس اکسیداتیو و آسیب به بافت‌ها: پانکراتیت باعث تولید رادیکال‌های آزاد و افزایش استرس اکسیداتیو در بافت‌های پانکراس می‌شود. این مولکول‌های مخرب به تخریب بیشتر سلول‌ها کمک کرده و التهاب را تشدید می‌کنند. 5. اختلال در تنظیم قند خون و دیابت: در پانکراتیت مزمن، سلول‌های تولیدکننده انسولین (جزایر لانگرهانس) نیز آسیب می‌بینند. این مشکل باعث کاهش تولید انسولین و در نهایت ایجاد دیابت می‌شود. 6. عوارض ناشی از ترشح آنزیم‌ها به گردش خون: آنزیم‌های پانکراس ممکن است به خون نشت کنند و در اندام‌های دیگر از جمله ریه‌ها و کلیه‌ها عوارض ایجاد کنند. این موضوع می‌تواند به مشکلاتی چون نارسایی تنفسی و کلیوی منجر شود. 7. تشکیل کیست‌های کاذب: پانکراتیت حاد و مزمن می‌تواند منجر به تشکیل کیست‌های پر از مایع (کیست‌های کاذب) در پانکراس شود. این کیست‌ها ممکن است بزرگ شوند و به بافت‌ها و ارگان‌های مجاور فشار وارد کنند و در صورت عفونت عوارض بیشتری به دنبال داشته باشند. 8. خطر سپسیس و التهاب سیستمیک: اگر پانکراتیت به عفونت منجر شود، عفونت می‌تواند به خون منتقل شده و باعث سپسیس شود. سپسیس یک پاسخ التهابی شدید در بدن است که می‌تواند به افت فشار خون و اختلال در عملکرد چندین ارگان منجر شود. 9. اختلال در تنظیم چربی خون: پانکراتیت باعث می‌شود بدن در تجزیه و هضم چربی‌ها مشکل داشته باشد، که می‌تواند به افزایش سطح چربی‌های ناسالم در خون منجر شود و خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.

مشکلاتی که میتواند ایجاد کند

پانکراتیت، اگر به موقع درمان نشود یا به صورت مزمن ادامه یابد، می‌تواند منجر به مشکلات جدی و عوارض مختلفی شود. برخی از این مشکلات عبارت‌اند از: 1. دیابت: پانکراتیت مزمن به مرور زمان به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس آسیب می‌رساند و این می‌تواند به دیابت منجر شود. افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن بیشتر در معرض خطر دیابت هستند. 2. کیست کاذب پانکراس: در پانکراتیت حاد، کیست‌های کاذب پر از مایع در بافت پانکراس تشکیل می‌شوند. این کیست‌ها ممکن است باعث درد شکمی، عفونت و حتی ترکیدگی شوند که می‌تواند منجر به خونریزی و عفونت شدید شود. 3. انسداد مجاری صفراوی و زردی: در صورت تورم پانکراس، این تورم می‌تواند مجاری صفراوی را مسدود کند و منجر به زردی (یرقان)، خارش پوست و ادرار تیره شود. 4. عفونت پانکراس: پانکراتیت می‌تواند منجر به عفونت شود که نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک یا جراحی دارد. عفونت پانکراس بسیار خطرناک است و ممکن است به عفونت گسترده در بدن منجر شود. 5. نارسایی تنفسی: پانکراتیت حاد شدید می‌تواند به نارسایی تنفسی منجر شود. التهاب پانکراس ممکن است به ریه‌ها سرایت کند و باعث مشکلات تنفسی و حتی نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی شود. 6. سو تغذیه: به دلیل اختلال در تولید آنزیم‌های گوارشی، پانکراتیت مزمن می‌تواند منجر به سوء جذب و سو تغذیه شود. افراد ممکن است دچار کاهش وزن، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی شوند. 7. نارسایی کلیه: پانکراتیت حاد ممکن است به نارسایی کلیه منجر شود که در موارد شدید نیاز به دیالیز پیدا می‌کند. 8. افزایش خطر سرطان پانکراس: افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن بیشتر در معرض خطر سرطان پانکراس هستند. التهاب مزمن می‌تواند باعث تغییرات سلولی و افزایش خطر سرطان در پانکراس شود. 9. سپسیس (عفونت خونی): اگر پانکراتیت شدید به عفونت منجر شود و عفونت به جریان خون منتقل شود، می‌تواند باعث سپسیس شود. سپسیس یک عفونت شدید و سیستمیک است که می‌تواند به کاهش شدید فشار خون و نارسایی چندین ارگان منجر شود و نیاز به درمان اورژانسی دارد. 10. انسداد روده: التهاب و تورم ناشی از پانکراتیت ممکن است به انسداد بخشی از روده منجر شود که باعث درد، استفراغ و نفخ می‌شود و نیاز به مداخله جراحی دارد. 11. افزایش سطح چربی خون: پانکراتیت می‌تواند باعث اختلال در متابولیسم چربی شود که این امر به افزایش سطح چربی‌های ناسالم خون منجر می‌شود و خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد.